مهدی پورهاشمی
هرمز سهرابی
داریوش مهدی فر
مهدی زند بصیری
پریسا پناهی

تولید بذر در جنگل های بلوط هم به دلیل نقش آن در تجدید حیات این جنگل ها و هم به دلیل ارزش آن در تغذیه وحوش از اهمیت به سزایی برخوردار است. در پژوهش پیش رو سعی شد تولید بذر بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) به مدت شش سال (1391 تا 1396) در بخشی از سامان عرفی روستای دارصافه شهرستان پلدختر استان لرستان بررسی شود. صد اصله درخت بالغ انتخاب شدند و متغیرهای کمی آنها شامل قطر برابر سینه، ارتفاع و دو قطر عمود بر هم تاج اندازه گیری شدند. در نیمه اول شهریور با استفاده از روش برآورد چشمی Koenig، شمار بذر درختان نمونه مطابق با شیوه نامه این روش، برآورد شد. سپس، شمار بذر درختان نمونه با استفاده از روش شمارش تاجی تعیین شد. برای اینکه امکان مقایسه توان تولید بذر درختان نمونه فرهم شود، متغیر تراکم بذر (شمار بذر در یک متر مربع سطح تاج) محاسبه شد. اندازه گیری های فوق در سال های دیگر اجرای طرح نیز تکرار شد. براساس نتایج مشخص شد که میانگین 6 ساله شمار بذر به ازای یک پایه 576 و میانگین تراکم بذر 8/4 بود. سال های 1395 و 1394 با تراکم بذر به ترتیب 4/13 و 2/1، بهترین و ضعیف ترین سال های بذردهی بودند. فقط دو درخت در طی پنج سال بذر تولید نکردند. سال های 1395 و 1392 سال های بذردهی خوب و سایر سال ها سال بذردهی ضعیف ارزیابی شدند. پانزده درخت به عنوان درختان مادری خوب بذرده شناسایی شدند. بیشترین تولید بذر در طبقه قطری 45 تا 55 سانتی متر مشاهده شد. هرچند تولید بذر در طبقه های قطری مختلف اختلاف داشت، اما از نظر آماری معنی دار نبود. در مدل سازی با استفاده از روش Koenig نیز مدل خطی ساده y = 0.85 x + 1.41 با ضریب تبیین 62/0 محاسبه شد. درمجموع، نوسانات زیادی در تولید بذر بین پایه های مختلف و همچنین بین سال های مختلف مشاهده شد. ادامه این پژوهش در بازه زمانی طولانی تر می تواند اطلاعات تکمیلی را در مورد موضوعاتی همانند سیکل بذردهی بلوط ایرانی فراهم سازد.کلمات کلیدی: برآورد چشمی، بذر بلوط، بلوط ایرانی، تراکم بذر، جنگل های زاگرس، شمارش تاجی.