رضا صورتی
عبدالله حاتم زاده
محمد رضا غلامی
علیرضا بیژن نیا
فتح الله شهبازی

با توجه به اینکه بیش از 90% تولید ابریشم جهان نتیجه تغذیه لاروهای کرم ابریشم توت از برگ های ارقام مختلف توت می باشد، لذا ایجاد توتستان و تولید نهال های اصلاح شده توت و تکثیر آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. در تحقیق حاضر به منظور افزایش راندمان تولید نهال در قلمستان های توت، امکان بهبود ریشه زایی قلمه های توت از طریق بررسی اثر زمان های مختلف تهیه قلمه از پایه های مادری و تاثیر سولفات روی و تنظیم کننده های رشد گیاهی بر روی قلمه های توت مورد مطالعه قرار گرفت. اثر تنظیم کننده های نفتالین استیک اسید و ایندول بوتیریک اسید هر کدام در سه غلظت 1000، 2000 و 4000 پی پی ام و نیز سولفات روی در دو غلظت 2000 و 4000 پی پی ام، روی قلمه های تهیه شده از دو واریته توت ایچی نویسه و کایی ریونزومی گایی شی (کاینز) که قلمه گیری از بوته های مادری آنها در دو زمان مختلف (15 اسفند و 15 فروردین) و هر کدام در دو سال متوالی انجام شد، بررسی شدند. پس از اعمال تیمارها بر روی قلمه ها و کاشت آنها در گلدان های پلاستیکی در زمان های 30 و60 روز پس از کاشت، داده های مورد نیاز شامل میانگین تعداد برگ، طول بلندترین ساقه، تعداد قلمه های ریشه دار، درصد ریشه زایی، تعداد ساقه در بوته، اندازه طویل ترین ریشه، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر ساقه، و وزن خشک ساقه جمع آوری شده و سپس با استفاده از نرم افزار آماری SAS در قالب طرح کرتهای دو بار خرد شده با سه تکرار تجزیه و تحلیل آماری شدند. نتایج نشان داد که تنظیم کننده های رشد ضمن داشتن تفاوت معنی دار بر میزان تولید نهال توت، در هر یک از ارقام توت مورد بررسی اثرات متفاوتی را بر میزان گیرایی قلمه ها اعمال می کنند (0/05›P). در ضمن زمان تهیه سرشاخه جهت گرفتن قلمه نیز تاثیر معنی داری بر میزان گیرایی قلمه ها یا به عبارتی بر ریشه دار شدن قلمه ها چه در تیمارهای هورمونی و چه شاهد داشته است (0/05›P).واژه های کلیدی: توت، کرم ابریشم، تنظیم کننده های رشد، اکسین، سولفات روی