محمد رضا ایمانی
رجب چوکان
حسن موسوی
انوش جهان ساز

در این تحقیق جهت بررسی ژنتیک زمان گلدهی و بیان ژن FT در کاهو آزمایشاتی در مزرعه و گلخانه اجرا شد.در این مطالعه ابتدا هر لاین دیرگل ده با یک لاین زودگل ده شامل چهار لاین کاهو (دو لاین دیرگل ده و دو لاین زود گل ده) که از توده‎های بومی کاهو ایرانی بدست آمده بودند، تلاقی داده شدند. شش نسل والدین (P1 و (P2، دورگ، F2، BC1-P1و BC1-P2 که از تلاقی های مذکور بدست آمده بودند، در دو فصل (بهار و پاییز) جهت برآورد پارامترهای ژنتیکی و توارث زمان گل دهی به روش تجزیه میانگین نسل ها، کشت شدند. بیان ژن FT در والدین و دورگ در دو شرایط دمایی (روز/ شب) (ċ25/ċ15) و (ċ35/ċ25) به وسیله PCR زمان واقعی بررسی شدند. نتایج بررسی ژنتیکی زمان گلدهی نشان داد که تعداد روز تا باز شدن اولین گل در بهار (88/99 روز) کمتر از پاییز (4/145 روز) بود. میانگین وزن هد در بوته های دیرگل ده (6/724 گرم) نسبت به زود گل ده(2/462 گرم) بیشتر بود. اگر چه میزان افزایش وزن هد در اثر دیرگل دهی در بهار(37/876 گرم) نسبت به پاییز(87/572 گرم) بیشتر بود. تعداد روز تا باز شدن اولین گل در دورگ(1/96 روز) پیش از والد زود گلده(3/110 روز) بود. این نتایج نشان دهنده وجود اثر فوق غالبیت عوامل کنترل کننده زمان گل دهی در دورگ است. کفایت مدل پنج پارامتری برای صفات مورد بررسی در هر دو آزمایش پاییزه و بهاره تایید شد. اثرات افزایشی و غالبیت برای صفات وزن هد و تعداد برگ و تعداد روز تا باز شدن اولین گل معنی دار بود. همچنین اثر غالبیت در تمامی صفات مورد بررسی از اثر افزایشی بیشتر برآورد شد. اثرات اپیستازی افزایشی×افزایشی و غالبیت×غالبیت در تمام صفات معنی دار بود. بیشترین واریانس غالبیت در دو فصل بهار و پاییز مربوط به صفت تعداد روز تا باز شدن اولین گل بود. نتایج بررسی بیان نسبی ژن FT نشان داد که این فاکتور در زمان گلدهی موثر است. همچنین گرما باعث افزایش بیان نسبی ژن FT در کاهو گردید. اگر چه اثر گرما در افزایش بیان نسبی ژن FT در لاین های دیرگلده، زودگلده و دورگ متفاوت بود. بیشترین و کمترین اثر گرما ]شرایط(35ċ/25ċ)نسبت به شرایط(25ċ/15ċ) بر بیان ژن FT به ترتیب مربوط به دورگ(114 برابر) و لاین دیرگلده(4 برابر) برآورد شد.واژه کلیدی: کاهو، گرما، بولتینگ، دیرگل دهی، بیان ژن FT، تجزیه میانگین نسل ها