ابوالفضل فرجی
حمیدرضا بابایی
علیرضا کیانی
حسین بهلول
رحیم طبرسا

در یک مطالعه زراعی دو سالهواکنش 21 لاین و رقم زودرس و متوسط رس سویا (گروه رسیدگی 3) به تنش کم آبی در دو سال 1394و 1395در ایستگاه تحقیقات کشاورزی عراقی محله گرگان ارزیابی شد. به این لحاظ دوآزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. زمان آبیاری در آزمایش اول (شاهد) براساس 80 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس Aو در شرایط تنش براساس 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر در نظر گرفته شد. در هر دو شرایط، اثر ژنوتیپ بر اکثر صفات مورد مطالعه از نظر آماری معنی دار بود. کاهش رطوبت خاک و ایجاد شرایط تنش خشکی توانست سبب کاهش عملکرد دانه در ژنوتیپ های مورد مطالعه شود.پنجژنوتیپL.33 ×Liana/2، Kitamisharo/13×Spry، Hamilton/37×Williams،Savoy/21×SpryوHamilton/33×Williamsدارای فنولوژی و عملکردی مناسب بوده و همچنین تحمل خوبی به عارضه اختلال در غلاف بندی سویا داشتند.تحت شرایط بدون تنش بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ Hamilton /37× Williamsبا میانگین 2864 کیلوگرم در هکتار وتحت شرایط تنش رطوبتی بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ Savoy/21×Spry با میانگین 2217 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه در ارقام شاهد ویلیامز و سحر در شرایط بدون تنش به ترتیب برابر 2019 و 2265 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی به ترتیب برابر 1352 و 1433 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپ های برتر این آزمایش می توانند پس از اجرای طرح های تحقیقاتی تکمیلی جهت کشت در شرایط مختلف استان توصیه شده و همچنین در برنامه های به نژادی مورد استفاده قرار گیرند.واژه های کلیدی: سویا، تنش خشکی، ژنوتیپ، اجزای عملکرد و عملکرد دانه.