فرحناز کیان ارثی
سیمین دهقان مدیسه
منصور خلفه نیل ساز
نجمه جهانی
سارا سبز علیزاده
غلامرضا اسکندری
حسین هوشمند
سیدعبدالصاحب مرتضوی زاده

طرح پرورش ماهی آزادگان در اراضی جنوب دشت خوزستان در 25 کیلومتری جنوب اهواز واقع گردیده است. مطالعات مرحله اول طرح پرورش ماهی آزادگان با هدف امکان یابی توسعه پرورش ماهیان گرمابی در سال 1371 خاتمه یافته و مطالعات مرحله دوم طرح نیز در سال 1375 توسط مهندسین مشاور پندام آغاز و در سال 1377 باتمام رسیده و در حال حاضر گونه های گرمابی مانند کپور معمولی، بیگ هد، فیتو فاگ، آمور وگاها شیربت و بنی در این مجتمع به پرورش کشت داده میشود. با توجه به خصوصیات ویژه ای کپورماهیانهندی از قبیل، استفاده از سطوح مختلف تولید در استخر خاکی، تنوع عادات تغذیه، تمایل بیشتر مصرف کننده ها، امکان جایگزینی این گونه هابا گونه های حساس قبلی، توانایی سازگاری، رشد و رسیدن به وزن بازاری در شرایط آب و هوایی استان خوزستان در مجموع معرفی این گونه با توجه به موارد فوق الذکر در سیستم پرورشی می تواند به بهره وری بیشتر مزارع تکثیر و افزایش بازده اقتصادی مزارع پرورش ماهی در استان خوزستان بعنوان یکی از قطبهای تولید ماهیان پرورشی گرم آبی در کشور، منجر گردد. در این مطالعه بدلیل اهمیت منبع پذیرنده پساب استخرهای پرورشی(تالاب شادگان) به ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح و ارزیابی ریسک معرفی گونه غیر بومی به منطقه پرداخته ایم. جهت ارزیابی و کمی نمودن اثرات زیست محیطی طرح پرورش ماهی کپور هندیاز ماتریس لیوپولد استفاده شده است. بر اساس ماتریس شناسایی و پیش بینی آثار در فاز بهره برداری طرح در مجموع 101 اثر شناسایی گردید که در این میان 34 اثر از کل آثار با ماهیت منفی و67 اثر دارای ماهیت مثبت بودند. از کل آثار پیش بینی شده، 8/18 درصد در محیط فیزیکی- شیمیایی، 7/25 درصد در محیط بیولوژیک و اکولوژیک، و 5/55 درصد در محیط اقتصادی اجتماعی حادث گردیده اند.در فاز بهره برداری، از کلیه اثرات پیش بینی شده در محیط فیزیکی- شیمیایی 5 اثر مثبت 14 اثر منفی و در محیط اکولوژیک - بیولوژیک 17 اثر منفی 9 اثر درای ماهیت مثبت بوده اند. در محیط اقتصادی - اجتماعی نیز از مجموع 56 اثر پیش بینی شده، 3 اثرداری ماهیت منفی و 53 اثر داری ماهیت مثبت می باشند. به منظور جمع بندی نهایی امتیازات ارایه شده در ماتریس ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح، امتیازات طرح از طریق چک لیست امتیازات وزنی به تفکیک محیط های مختلف جمع بندی شده، نمرات وزنی محیط های مختلف شامل محیط فیزیکی- شیمیایی(9-)، محیط اکولوژیک – بیولوژیک (6-) محیط اقتصادی– اجتماعی (101+) می باشد. این امتیازات نشان می دهد که فعالیتهای طرح در محیط فیزیکی با توجه به ماهیت فعالیتها که عمدتا تولید پساب و اثر بر کیفیت منابع آب می باشد دارای امتیازات منفی بوده است. و لیکن با توجه به مثبت بودن آثاردر محیط های اکولوژیک و اقتصادی–اجتماعی و با جمع بندی نهایی آثار امتیاز کل طرح (83+) حاصل می شود که نشاندهنده مثبت بودن آثار طرح و اثرات مطلوب آن به ویژه از نظر اقتصادی و اجتماعی می باشد.با توجه به اثرات مثبت بالای اجرای طرح در محیط اقتصادی و اجتماعی از قبیل: بهبود وضعیت معیشتی مردم، ایجاد فرصتهای شغلی در راستای پرورش این گونه، اشتغالزایی و تغییر الگوی اشتغال، افزایش سطح درآمد در سطوح محلی، استانی و حتی کشوری، افزایش قیمت زمین، تقویت صنایع جانبی و وابسته شامل کارگاههای تکثیر، صنایع تولید کننده غذای ماهی، کارخانجات و صنایع فرآوری و تبدیل، بازاریابی و صادرات و نیز صنایع دارویی (داروهای دامی)، آموزش و توسعه نیروی انسانی متخصص و نقش آن در توسعه صنعت آبزی پروری کشور اجرای طرح با رعایت پیشنهادات مدیریتی و کنترلی بلامانع است.