سامیه رئیسی
علیرضا کیانی
شعبان کیاءشربتی

به منظور ارزیابی واکنش 14 لاین خالص دیررس سویا مشتق از 4 ترکیب مختلف، دو آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ، در ایستگاه تحقیقاتی گرگان، به مدت دو سال (94-93) به مورد اجرا در آمد. کشت به صورت تابستانه بود و تحمل این لاین ها در برابر تنش کم آبی با شاهد رقم کتول مورد مقایسه قرار گرفت. در آزمایش اول لاین ها در شرایط معمول و بر اساس 60 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر آبیاری شدند. در آزمایش دوم لاین ها در شرایط تنش کم آبی قرار گرفتند و آبیاری بر اساس 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر انجام شد. نتایج نشان داد، بین عملکرد دانه ژنوتیپ های سویا در دو سال و در هر دو شرایط آبیاری نرمال و کم آبیاری، اختلاف معنی داری وجود دارد و همچنین ژنوتیپ های مختلف در هر دو شرایط عملکردهای متفاوتی داشتند، اما اثر متقابل سال و ژنو تیپ معنی دار نبود و درواقع ژنوتیپ ها در دو سال واکنش مشابهی نشان دادند. بیشترین عملکرد دانه در شرایط نرمال مربوط به ترکیب حاصل از تلاقی کتول* سحر با میزان 3517 کیلوگرم در هکتار بوده است. در شرایط تنش کم آبی نیز همین لاین توانست با عملکرد دانه 2595 بیشترین عملکرد دانه را تولید کند. این مسیله نشان می دهد که این لاین پتانسیل بالایی در ارتباط با تولید دانه در شرایط کم آبیاری دارد .همچنین در این بررسی شاخص حساسیت به تنش محاسبه و در حدود 136/0 برآورد شد. بر این اساس تعدادی از لاین ها از ترکیبات مختلف توانستند در هر دو شرایط عملکرد مطلوبی تولید کنند. سه ژنوتیپ از این لاین های برتر با در نظر گرفتن سایر خصوصیات برای ادامه بررسی های به نژادی در نظر گرفته خواهند شد.