محمد قاسمی محمود
جواد شهرکی
محمد رضا نارویی راد
غلام علی کیخا

کمیابی و مسایل هم پیوند با بهره گیری کارامد از منابع آب در آبیاری زمین های کشاورزی و استفاده در زمینه های مختلف از آن در مدیریت حوضه آبریز رودخانه ها یکی از مسیله های پیچیده تصمیم گیری شناخته شده است. به دلیل مشکلات کاربردی در این بخش، سیاستگذاران قادر به مدیریت بدون برنامه ریزی صحیح نیستند. از این رو هدف کلی این تحقیق بررسی بهینه سازی و تخصیص اقتصادی منابع آب حوضه هیرمند جهت دست یابی به توسعه پایدار بخش کشاورزی می باشد. ضرایب فنی مورد استفاده در مطالعه مربوط به سال زراعی94-93 می باشد، که از طریق نمونه گیری تصادفی از 105 بهره بردار منطقه برای محصولات گندم، جو، خربزه، هندوانه و انگور یاقوتی تحت سناریوهای خشکسالی، تر سالی و نرمال و نیاز آبی در حساسترین مراحل رشدی این محصولات بدست آمده است. تابع تولید، تابع سود از روابط عملکرد- آب محصول با استفاده از نرم افزار Eviews تخمین زده شده اند. ارزش مورد انتظار سود خالص سیستم و تخصیص بهینه آب نیز با استفاده از نرم افزار GAMS تجزیه و تحلیل اقتصادی شده است. نتایج نشان داد که در 14درصد حالات طی 30 سال گذشته منطقه دارای سال ترسالی(زیاد)، 47 درصد خشکسالی(کم) و 39 درصد نرمال(متوسط) بوده است که در بهترین حالت (سطح جریان زیاد)برای محصولات فوق الذکر در حساسترین مراحل رشدی از آب مورد نیاز به میزان 58درصد برای گندم، 67 درصد برای جو، 54 درصد برای خربزه، 53 درصد برای هندوانه و 51 درصد برای انگور یاقوتی و در بدترین حالت(سطح جریان کم) 47درصد برای گندم، 35درصد برای جو، 49 درصد برای خربزه ، 53درصد برای هندوانه و 48 درصداز آب مورد نیاز انگور یاقوتی تامین شده است. همچنین نتایج نشان داد که کشت انگور یاقوتی بهترین محصول با بیشترین ارزش مورد انتظار سود در شرایط خشکسالی، تر سالی و نرمال می باشد. کلمات کلیدی: ارزش مورد انتظار، برنامه ریزی پویای تصادفی، تخصیص بهینه