سید حسن ملکشی
امیر سنگونی
علی سلیمانی
جعفر محقق نیشابوری
جلال شیرازی
همت دادپور مغانلو
محمود حسنزاده
مرتضی ولیپور
اسماعیل نیکپرور
رامین سلماسی

شرکت زراعی دشت ناز در 22 کیلومتری شمال شرق ساری قرار دارد و یکی از شرکت های تولید کننده برتر در سطح کشور مشغول فعالیت های کشاورزی می باشد. این شرکت همواره در بکارگیری تکنولوژی نوین کشاورزی پیشرو بوده و الگوی کشاورزی منطقه است. ارتباط تنگاتنگ این واحد تولیدی با موسسات تحقیقاتی و دانشگاه ها موجب ورود شیوه های نوین در تولید محصولات کشاورزی شده است. در سال های اخیر سرمایه گذاری زیادی در احداث باغ های مرکبات صورت گرفته است. باغ مرکبات شرکت در مساحتی بالغ بر 550 هکتار با شیوه کشت نهال روی پشته، به منظور مدیریت صحیح باغ و تولید اقتصادی در سال 1389 احداث گردید. شپشک آردآلود Planococcus citri به همراه بالشتک مرکباتPulvinaria auranti از مهمترین آفات این محصول در شمال کشور محسوب می شوند. باتوجه به گسترش کشت مرکبات، نگرانی وجود دارد که نهال های کاشته شده نیز به آفات مذکور آلوده شوند. لذا طی پروژه خاص « طراحی و راه اندازی پرورش انبوه کفشدوزک کریپتولموس Cryptolaemus montrouzieri در دشت ناز ساری» از اوایل سال 1393آغاز شد. در ابتدا دو واحد برای پرورش میزبان(شپشک آردآلود) و شکارگر(کفشدوزک کریپتولموس) انتخاب شد. سپس تجهیزات، ادوات و مواد اولیه (سیب زمینی و کدو) فراهم گردید. کارگاه آموزشی در مورد نحوه پرورش کفشدوزک کریپتولموس و مشکلات مربوطه در محل شرکت برگزار گردید و آموزش های تخصصی به سه نفر از پرسنل شرکت ارایه گردید. انتقال کلنی شپشک آردآلود و کفشدوزک کریپتولموس از آزمایشگاه کنترل بیولوژیک آمل صورت گرفت. طی مدت پروژه، چندین مرتبه توسط مجری و همکاران آمل به دشت ناز مراجعه شد و از نزدیک از روند پرورش کفشدوزک آگاهی یافته و نواقص فنی پرورش به کارشناسان و پرسنل شرکت یادآوری شد. پرورش کفشدوزک بطور مداوم و طی چندین نسل تا اواخر زمستان ادامه داشت. استحصال اولیه کفشدوزک اندکی با تاخیر صورت گرفت ولی نمونه های حشرات بالغ کفشدوزک بسته بندی شدند و با حضور کارشناسان ناظر مدیریت حفظ نباتات مازندران در باغ های شرکت رهاسازی شدند. در دوره های زمانی متعدد نیز حشرات بالغ کفشدوزک از بسترهای پرورش جمع آوری شدند و در باغ های شرکت رهاسازی شدند و تعدادی نیز به شرکت های تابعه بنیاد و باغداران مجاور ارایه شدند. در مجموع میزان استحصال کفشدوزک تا پایان سال 1393 بالغ بر 70 هزار عدد رسید. رهاسازی کفشدوزک در هشت ردیف از یک قطعه باغ در دفعات متعدد انجام شد. درختان باغ در سال مذکور به شپشک آردآلود و بالشتک مرکبات آلوده نبودند، ولی نگرانی از آن وجود داشت که آلودگی ها از مناطق دیگر منتقل شوند. ولی درختان مذکورآلودگی نسبتا شدیدی به شپشک استرالیایی داشتند. نمونه برداری از جمعیت آفت و کفشدوزک صورت گرفت. کفشدوزک ها در روی درختان مذکور مشاهده نشدند و از شپشک استرالیایی تغذیه نداشتند. در آزمایشگاه نیز نمونه هایی از شپشک استرالیایی در معرض کفشدوزک کریپتولموس قرار گرفتند. نتایج حاکی از عدم تغذیه شکارگر از مراحل مختلف آفت بود. بنابر این با اجرای این پروژه زیر ساخت های لازم فراهم شد و همچنین در کارشناسان و نیروی انسانی انسکتاریوم اعتقاد و خودباوری در تولید کفشدوزک کریپتولموس ایجاد شد تا در مواقع لزوم مبادرت به تولید این عامل شکارگر در کنار سایر عوامل زنده موجود در انسکتاریوم شرکت نمایند. ولی این شکارگر قادر به کنترل شپشک استرالیایی Icerya purchase نبود و باید برای مهار جمعیت این شپشک از کفشدوزک استرالیایی Rodolia cardinalis استفاده شود. واژه های کلیدی: مرکبات، پرورش انبوه، شپشک آردآلود، کفشدوزک کریپتولموس