لیلی صفایی
سعید دوازده امامی
حسین زینلی
مسعود تدین نژاد
مهدی شیران
عباس زارع زاده

به منظور بررسی اثر شرایط شوری آب آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی رازیانه، این تحقیق در سال های زراعی ‮‭1391-1394‬ به صورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. کرتهای اصلی به 3 سطح شوری آب آبیاری (شاهد، 5 و 8 دسی زیمنس بر متر) اختصاص داشت. کرتهای فرعی شامل 4 ژنوتیپ برتر رازیانه شامل دو توده بومی همدان و لرستان و دو رقم خارجی ‮‭11486‬ و ‮‭820065‬‭-P‬‮‭11‬ بود. تعداد گل آذین (چتر مرکب)، تعداد چترک، تعداد بذر در چترک، وزن بذر گل آذین، عملکرد بذر در هکتار، وزن هزار دانه، میانگین ارتفاع گیاه در زمان ‮‭50‬ درصد و ‮‭100‬ درصد گلدهی، روز تا ‮‭50‬ درصد و ‮‭100‬ درصد گلدهی، روز تا رسیدگی کامل، وزن خشک اندام هوایی، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبات متشکله اسانس در تیمارهای مختلف اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که اثر شوری بر کلیه ویژگیها به استثنا روز تا ‮‭100‬ درصد گلدهی، نسبت وزن خشک به تر و درصد اسانس معنی دار بود. اثر ژنوتیپ تنها بر نسبت وزن خشک به تر معنی دار نشد. برهمکنش شوری در ژنوتیپ در سال بر همه ویژگیها به استثنا وزن هزار دانه، روز تا ‮‭100‬ درصد گلدهی، نسبت وزن خشک به تر و درصد اسانس معنی دار بود. ژنوتیپ ‮‭820065‬‭-P‬‮‭11‬ بیشترین عملکرد بذر و عملکرد اسانس را (به ترتیب ‮‭2359/8‬ و ‮‭91/5‬ کیلوگرم در هکتار) در تیمار شاهد سال دوم به خود اختصاص داد. بیشترین درصد ترکیب ترانس آنتول و استراگول به ترتیب در ژنوتیپ های بومی و خارجی مشاهده گردید. روابط همبستگی نشان داد که عملکرد بذر در هکتار همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد اسانس و عملکرد علوفه در هکتار داشت. بر اساس نتایج این مطالعه تنش بالاتر از 2 دسی زیمنس بر متر بر روی ویژگیهای رویشی و زایشی گیاه اثر گذاشته و کاهش ویژگیهای اقتصادی گیاه یعنی عملکرد بذر و اسانس و همچنین عملکرد علوفه را به همراه خواهد داشت. کلمات کلیدی: رازیانه، شوری، عملکرد بذر و اسانس