ندا مفتون آزاد
مریم هاشمی
فوژان بدیعی
مریم شاه امیریان
اکبر جوکار
حمید زرگری
لادن جوکار
صدیقه یزدانی

خرما از محصولات مهم باغی است که می تواند سهم قابل توجهی در صادرات و ارزآوری داشته باشد. سهم ایران در تولید این محصول %‮‭14‬ کل تولید در دنیا می باشد. این میوه در مرحله رطب بدلیل رطوبت بالا و بالا بودن مواد مغذی سریعا دچار فساد میکربی و ترشیدگی می شود. سالانه مقادیر زیادی از این محصول بدلیل فقدان تکنولوژی های پس از برداشت، عدم وجود استانداردهای لازم و پرسنل مجرب و کارآزموده و نیز وجود نداشتن بازار مصرف برای آن از بین رفته و ضایعات زیادی را ببار می آورد. لذا یافتن راهکارهایی جهت کاهش ضایعات این محصول مشکلات باغداران و تولیدکنندگان را مرتفع می سازد. بسته بندی خرما و رطب و نگهداری آن در شرایط مناسب یکی از روش هایی است که می تواند ضایعات پس از برداشت را کاهش دهد. بنظر می رسد که استفاده از بسته بندی های نوین نظیر بسته های حاوی نانو ذرات، پوشش های نانویی و نیز بسته بندی های فعال بتوانند در این زمینه موثر باشند. در پژوهش حاضر اثر یک نوع پوشش نانوامولسیون بر پایه کیتوزان در غلظت ‮‭2000‬ قسمت در میلیون کیتوزان بر افزایش ماندگاری و کیفیت دو رقم رطب شاهانی و کبکاب مطالعه شد. نمونه های هر دو رقم پوشش داده شده و بدون پوشش در ظروف پلی اتیلن بسته بندی و در سه دمای ،‮‭5 0‬ و ‮‭10‬ درجه سانتی گراد و در رطوبت نسبی ‮‭80-85‬ درصد نگهداری شدند. در مدت ‮‭20‬ و ‮‭24‬ هفته نگهداری ارقام شاهانی و کبکاب، در فواصل زمانی مشخص (هر سه روز یکبار) سفتی بافت، میزان کاهش وزن، تنفس، اسیدیته، بریکس و پارامترهای رنگ اندازه گیری شد و تاثیر پوشش نانوامولسیون کیتوزان بر ماندگاری این ارقام بررسی و با نمونه بدون پوشش مقایسه گردید. تاثیر وجود پوشش بر کیفیت رطب در سه دمای مختلف و در زمان های نگهداری با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بدست آمد. نتایج بدست آمده نشان داد که کاربرد این پوشش برای هر دو رقم رطب، به طور معنی داری باعث کاهش افت وزن، حفظ رنگ میوه، کاهش سرعت تنفس، حفظ سفتی بافت و تغییرات کمتر بریکس و اسیدیته نسبت به نمونه های بدون پوشش شد. همچنین، نتایج نشان داد که کاربرد پوشش اثر معنی داری بر خصوصیات حسی رطب نداشت. تغییرات وزن، بافت و مقادیر ‭L ‬و ‭b ‬با مدل سینتیک مرتبه یک و تغییرات ‭a ‬و ‭E ‬با مدل سینتیک مرتبه صفر شرح داده شدند. حساسیت دمایی ثابت سرعت نیز بطور رضایتبخشی در اکثر مدل ها با معادله آرنیوس بیان گردید. واژه های کلیدی: پوشش نانوامولسیون بر پایه کیتوزان، تنفس، تغییرات سفتی،رطب رقم کبکاب، رطب رقم شاهانی ، سینتیک مرتبه صفر و یک