بهزاد صادق زاده
رضا محمدی
مهناز محمدفام
نوذر بهرامی

گندم دوروم یکی از محصولات عمده در ناحیه مدیترانه بوده که متاسفانه تنش خشکی (ترکیبی از کمبود آب، دمای بالا و افزایش تشعشعات) تولید آن را در این ناحیه با محدودیتهایی مواجه می سازد. از اینرو ارزیابی ژنوتیپ های دریافتی از مراکز بین المللی نظیر سیمیت می تواند به معرفی ارقام مطلوب و دارای صفات مناسب و موثر در تحمل به تنش های سرما و خشکی در شرایط دیم بیانجامد. لذا این تحقیق به منظور دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول تر از ارقام موجود و دارای صفات مناسب و موثر در تحمل به تنش های سرما و خشکی در شرایط دیم، در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مراغه و سرارود در سال زراعی ‮‭1391-1392‬ اجرا گردید. در این تحقیق در آزمایش ‭Int. Durum Screening Nursery) ‬‮‭44‬‭-IDSN) ‬تعداد ‮‭155‬ لاین به همراه شاهدهای گردیش و ‮‭61-130‬ بصورت مشاهده ای ؛ و در آزمایش ‭Int. Durum Yield Nursery) ‬‮‭44‬‭-IDYN) ‬تعداد ‮‭50‬ لاین در دو تکرار به همراه شاهد محلی ‮‭1252‬‭-G ‬در قالب طرح بلوک های خردشده مورد بررسی قرار گرفت. در طول دوره رویشی از صفاتی مورفوفیزیولوژیکی موثر در افزایش عملکرد در شرایط دیم، نظیر تحمل سرمای زمستانه، تیپ رشد، زوردسی، پابلندی، عدم ورس و ریزش دانه، وزن دانه بیشتر و تحمل به بیماری ها یادداشت برداری به عمل آمد. در نهایت با توجه به واکنش لاین ها در دو منطقه، از آزمایش ‭IDSN‬، لاین هایی با عملکرد بیشتر از شاهد برتر هر منطقه و نیز با در نظر گرفتن صفات مورفوفیزیولوژیکی موثر در افزایش عملکرد در دیمزارها (نظیر زودرسی، پابلندی، وزن دانه بیشتر، تیپ رشد) برای مطالعات آتی در قالب آزمایش مقدماتی مقایسه عملکرد راه یافتند (جدول 3 و 4). از آزمایش ‭IDYN‬، تعداد ‮‭16‬ لاین با توجه به عملکرد و دیگر صفات زراعی مطلوب انتخاب و به آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی مشترک راه یافتند. واژه های کلیدی: مقایسه عملکرد، مواد بین المللی، گندم دوروم، دیم سردسیر و معتدل