امیر یزدان سپاس
مسعود کامل
تقی بابایی
چی چای
محمود ناظری
مسعود عزت احمدی
غلامرضا امین زاده
شهناز عاشوری
فرزاد افشاری
رحیم هوشیار
صفرعلی صفوی
محمود عطاحسینی
ناصر قویدل
بهروز محمدی
مسلم شیخی
حمید حسینی
بهمن کوهستانی
حسین اکبری
شهرام شاهعلی نژاد
محمد حاج میرآقا
شهرام شیرعلیزاده
احد حضرتی پر
مریم مرتضی قلی
ابراهیم بابایی گل
محمدتقی شفیع پور
حسین ابراهیمی
رسول نویدآذر

بروز صفات مختلف در ژنوتیپ ها تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد. اثر متقابل ژنوتیپ ا محیط باعث واکنش های متفاوت ژنوتیپ ها نسبت به شرایط محیطی می شود، لذا تعیین سازگاری آنها در محیط های مختلف ضروری می باشد. این بررسی با شرکت 7 لاین امید بخش گندم زمستانه وبینابین با احتساب ارقام شاهد اروم، زارع و میهن جمعا به تعداد ‮‭10‬ ژنوتیپ در 5 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، مشهد، جلگه رخ، اردبیل و میاندوآب) در شرایط آبی و ‮‭14‬ لاین نیز با احتساب ارقام زارع و میهن بعنوان ارقام شاهد جمعا ‮‭16‬ ژنوتیپ در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در 4 ایستگاه (کرج، زنجان، اراک و همدان) طی سال های زراعی ‮‭1391-93‬ به مورد اجرا درآمد. طرح آماری مورد استفاده در تمامی ایستگاهها ‭RCBD ‬با سه تکرار بود. مراقبت های لازم در طول دوره رشد و نمو گیاه انجام گرفت. در آزمایش تنش خشکی، آبیاری های پس از مرحله گلدهی قطع و تا رسیدن و برداشت محصول آبیلری دیگر انجام نپذیرفت. پس از برداشت محصول و جمع آوری داده ها، تجزیه واریانس ساده و مرکب با استفاده از نرم افزار‭SAS ‬انجام و سپس روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار استفاده گردید. دامن عملکرد دانه 7 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش آبی در این پروژه ‮‭6748‬ تا ،‮‭7741‬ میانگین عملکرد آنها ‮‭7202‬ و انحراف معیار آنها ‮‭332‬کیلوگرم در هکتار بود. دامن عملکرد دانه ارقام شاهد اروم، زارع و میهن بین ‮‭7004‬ تا ‮‭7807‬ با میانگین ‮‭7326‬ و انحراف معیار ‮‭347‬ کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 7 لاین گندم لاین شماره 1 (‮‭91-4‬‭-C) ‬که با میانگین عملکرد دانه ‮‭7741‬ دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بود انتخاب شد. دامن عملکرد دانه ‮‭14‬ لاین گندم شرکت کننده در آزمایش تنش خشکی در این پروژه ‮‭3711‬ تا ،‮‭4428‬ میانگین عملکرد آنها ‮‭4085‬ و انحراف معیار آنها ‮‭216‬ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد زارع و میهن به ترتیب ‮‭3658‬ و ‮‭3818‬ با میانگین کل ‮‭3738‬ و انحراف معیار ‮‭80‬ کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این ‮‭14‬ لاین گندم تعداد 3 لاین (‮‭91-11‬‭-CD-‬‮‭8-91‬، ‭CD ‬و ‮‭91-12‬‭-CD) ‬با دامنه عملکرد دانه ‮‭4181‬ تا ،‮‭4428‬ میانگین عملکرد ‮‭4279‬ و انحراف معیار برابر با ‮‭107‬کیلوگرم در هکتار که دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بودند انتخاب شدند. لاین های انتخابی شرایط آبی و تنش خشکی پس از تکثیر بذر آنها در پروژه های تحقیقی-ترویجی شرکت و مورد بررسی بیشتر قرار خواهند گرفت. ‮‭20‬-واژه های کلیدی :گندم نان، سازگاری عمومی، سازگاری خصوصی، اقلیم سرد، شرایط آبی، تنش خشکی، پایداری عملکرد.