اردوان ذوالفقاران
محمد کریمی
رضا ابراهیمی
عارف نبئی

عدم توجه به یکنواختی پخش آب و میزان آبدهی خروجی ها در سیستم های آبیاری قطره ای سبب کاهش میزان آبدهی خروجی ها، کاهش یکنواختی پخش آب، افزایش ساعات کارکرد سیستم و تعویض پیوسته خروجی ها می شود که این امر موجب افزایش هزینه های جاری سیستم می گردد. این پروژه به منظور ارزیابی سیستم آبیاری قطره ای باغات میوه استان خراسان رضوی در ‮‭33‬ مزرعه اجرا شد. برای اجرای این پروژه ابتدا با مراجعه به باغات، مشخصات سیستم های آبیاری در فرم هایی مخصوص یادداشت و آبدهی خروجی ها و حداقل فشار در قطعات در حال کار اندازه گیری شد . نتایج نشان داد که درصد یکنواختی پخش ‮‭71‬ درصد، راندمان پتانسیل کمترین ربع ‮‭59‬ درصد و راندمان کاربرد کمترین ربع ‮‭65/6‬ درصد بود. راندمان آبیاری در 6 درصد طرح های ارزیابی شده در حد عالی، ‮‭18/1‬ درصد در حد خوب، ‮‭27/2‬ درصد در حد نسبتا خوب و ‮‭48/4‬ درصد در حد ضعیف بود. دبی قطره چکانها نسبت به دبی اسمی آنها در ‮‭87/8‬ درصد از طرح ها بیش از ‮‭10‬ درصد کاهش داشت. متوسط حداقل فشارهای اندازه گیری شده، بین ‮‭0/13‬ و ‮‭1/17‬ اتمسفر متغییر بود. علت کاهش دبی قطره چکان ها و پایین بودن راندمان آبیاری بر اثر عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی به ترتیب به در 6/،‮‭60/6 57‬ و ‮‭33‬ درصد از طرح ها و بر اثر عوامل مدیریتی نظیر: پایین بودن حداقل فشار کاری سیستم و تنظیم نبودن فشار بین قطعات آبیاری به ترتیب در ‮‭39/4‬ و ‮‭48/5‬ درصد از طرح های ارزیابی شده مشاهده شد. دلایل اصلی تشدید این عوامل شامل: عدم آگاهی کشاورزان از حداقل فشار کاری لازم، عدم تنظیم فشار بین قطعات در حال کار توسط شیر فلکه ابتدای قطعات، کافی نبودن امکانات لازم نظیر: شیر فلکه و فشار سنج و عدم مراقبت و شستشوی فیلترها در هدکنترل مرکزی و ورود مواد فیزیکی به درون سیستم بود. نتایج تجزیه شیمیایی آب نشان داد که در ‮‭60/6‬ درصد از طرح ها، امکان رسوب کربنات کلسیم وجود داشت ولی خطر رسوب، بر اثر عوامل ‭pH ‬و ‭TDS ‬در حد متوسط و کم بود. 2- واژه های کلیدی: ارزیابی آبیاری قطره ای - یکنواختی پخش - آبدهی خروجی ها