علی کیانی پویا
منوچهر دستفال
فاطمه رسولی
علی محمد چراغی
عبداله ولی فر
لادن جوکار
صدیقه یزدانی
فاطمه قانع

به منظور مقایسه عملکرد لاینصهای زودرس متحمل به خشکی گندم تحت شرایط شور استان فارس، ‮‭10‬ لاین برتر انتخاب شده از آزمایشات سالصهای گذشته به همراه ارقام شیرودی و بم بهصعنوان شاهد، مورد ارزیابی قرارگرفتند. پروژه بهصصورت دو آزمایش مجزا انجام شد و هر یک از آزمایشات در قالب طرح بلوکصهای کامل تصادفی و در چهار تکرار انجام شد. در آزمایش اول همه لاینصها از زمان کاشت تا پایان فصل رشد بطور یکسان آبیاری شدند و در آزمایش دوم آبیاری لاینصها از زمان کاشت تا مرحله گلدهی انجام شد و پس از این مرحله، آبیاری قطع شد. کشت در مزارع کشاورزان و در دو منطقه داراب و مرودشت و در هر منطقه در دو شدت شوری انجام شد. متوسط شوری عصاره اشباع خاک در طی آزمایش در مرودشت ‮‭6/81‬ و ‮‭8/16‬ و در داراب ‮‭5/89‬ و ‮‭7/63‬ بود. هر لاین در 7 خط 5 متری و به فاصله بین ردیف‮‭20‬ سانتیمتر در کرت-هایی به عرض 3 و طول ‮‭30‬ متر کشت شد که همه کرتصهای یک تکرار را در بر میصگرفت. تجزیه واریانس مرکب دادهصها نشان داد که ژنوتیپصهای مورد مطالعه از نظر عملکرد دانه، تعداد سنبلچه بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول خوشه و نیز از نظر یونصهای سدیم، پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم اندازهصگیری شده در برگ پرچمی، در هر دو شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری از مرحله گلدهی اختلاف معنیصداری با هم داشتند. بهصطور کلی ژنوتیپصهای مورد بررسی از نظر صفات عملکرد دانه، تعداد سنبلچه بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و طول خوشه در شرایط آبیاری کامل نسبت به شرایط قطع آبیاری از مقادیر بیشتری برخوردار بودند. نتایج عملکرد بدست آمده نشان داد که لاین ‮‭87-18‬‭-S ‬در شرایط آبیاری کامل و نیز در شرایط قطع آبیاری به ترتیب با متوسط عملکرد دانه ‮‭554/04‬ و ‮‭433/9‬ گرم در متر مربع از بیشترین عملکرد برخوردار بود. نتایج همچنین نشان داد که نسبت ‭K+/Na+ ‬در شرایط آبیاری کامل همبستگی بیشتری با عملکرد داشت (‮‭0/502‬ R2=) در حالیصکه در شرایط تنش خشکی و قطع آبیاری از مرحله گلدهی همبستگی این صفت با عملکرد کاهش یافت (‮‭0/312‬ R2=). نتایج بدست آمده نشان داد هر چند همبستگی بین یون پتاسیم و عملکرد در شرایط آبیاری کامل بالا نبود (‮‭0/251‬ R2=) ولی این همبستگی در سطح آماری %5 معنیصدار شد در حالیصکه این همبستگی در شرایط قطع آبیاری ضمن پایین بودن (‮‭0/05‬ R2=) معنیصدار هم نشد. نتایج همچنین نشان داد که همبستگی منفی بین یون سدیم و عملکرد در شرایط آبیاری کامل وجود داشت بهصطوری که با افزایش میزان سدیم موجود در برگ پرچمی عملکرد کاهش یافت. همچنین همبستگی بین غلظت یون سدیم و عملکرد در هر دو شرایط آبیاری کامل (‮‭0/164‬ R2=) و قطع آبیاری (‮‭0/177‬ R2=) در سطح آماری %5 معنیصدار شد. کلمات کلیدی: گندم، شوری، تنش خشکی