مقصود حسنپورحسنی
فرزاد افشاری
محسن یاسائی
محمود عطاحسینی
صمد سرکاری
رحیم هوشیار
مظفر روستائی

زنگ زرد گندم با عامل ‭Puccinia striiformis f. sp. tritici ‬یکی از مهمترین بیماریهای گندم در ایران می باشد. استفاده از ارقام مقاوم یکی از بهترین روش های کنترل این بیماری می باشد. این بررسی به منظور بررسی واکنش ‮‭262‬ ژنوتیپ گندم دیم، انتخابی (‮‭1389-90‬) نسبت به بیماری زنگ زرد در شرایط مزرعه ای (مقاومت گیاه کامل در 5 منطقه مراغه، مشهد، زرقان فارس، مغان و میاندوآب) و گیاهچه ای (مقاومت گیاهچه ای درکرج) اجرا گردید. آزمایش گیاهچه ای در شرایط کنترل شده گلخانه با استفاده از پاتوتایپ ‮‭64‬E،0 ‭YrA+‬،‭Yr‬‮‭27‬+ زنگ زرد با بیماریزایی بر روی گیاهان حامل ژن های ‭(Yr‬،2 ‭Yr‬،6 ‭Yr‬،7 ‭Yr‬،9 ‭Yr‬،‮‭27‬ ‭YrSU‬، ‭YrA) ‬انجام و یادداشت برداری در مقیاس ‮‭4-0‬ انجام گرفت. یادداشت برداری مزرعه ای از شدت بیماری براساس روش اصلاح شده کاب و تیپ آلودگی براساس روش رولفز و همکاران در مرحله گیاه کامل انجام گرفت. تلفیق نتایج عکس العمل گیاهچه ای و گیاه کامل نشان داد که، از میان ژنوتیپ های اقلیم سرد تعداد ‮‭79‬ ژنوتیپ (‮‭57‬ درصد)، اقلیم معتدل ‮‭75‬ ژنوتیپ (‮‭86‬ درصد)، و اقلیم گرم تعداد ‮‭31‬ ژنوتیپ (‮‭83‬ درصد) دارای مقاومت قابل قبول نسبت به بیماری زنگ زرد درمناطق مورد مطالعه بودند. سایر لاین ها، واکنش نیمه حساس تا حساس را از خود نشان دادند. نتایج بررسی در مرحله گیاهچه ای نشان داد که تعداد ‮‭60‬ ژنوتیپ نسبت به پاتوتایپ مذکور عامل بیماری مصون بوده که این موضوع نشان دهنده حضور ژن های مقاومت گیاهچه ای در آنها می باشد. سایر لاین ها، واکنش نیمه مقاوم تا حساس را از خود نشان دادند. واژه های کلیدی: بیماری زنگ زرد- لاینهای گندم دیم- ارزیابی مقاومت ‭- Puccinia striiformis f.sp tritici