پیمان کشاورز
حسن خسروی
مهدی مهدوی

بروز مشکلات فراوان زیست محیطی و اقتصادی در دفع زباله های شهری و نیز کاهش روزافزون مواد آلی خاکهای کشور، ضرورت تولید و مصرف بیشتر فراورده های کودی حاصل از پسماند های شهری را در کشاورزی فراهم آورده است. با وجود این، تمام کمپوست ها شبیه به هم نیستند در نتیجه مقدار و شیوه مصرف کمپوست پسماند شهری و همچنین نوع آن بسته به اینکه در مزارع بزرگ، خزانه ها، گلخانه ها، باغ ها و فضای سبز مصرف گردد، متفاوت است. از این رو طی دو آزمایش جداگانه اثرات مصرف سه نوع کود کمپوست پسماند شهری مشهد(کمپوست پودری، کمپوست گرانوله گوگردی، کمپوست گرانوله گوگردی همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس به میزان دو درصد وزنی گوگرد) و مقدارمصرف در پنج سطح صفر(شاهد)، ،‮‭15‬ ،‮‭45 30‬ و‮‭60‬ تن در هکتار در گوجه فرنگی و صفر(شاهد)، 5/،7 ،‮‭22/5 15‬ و ‮‭30‬ کیلوگرم برای هر درخت سیب بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل(‮‭3 5‬) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار از ‮‭1387‬ به مدت سه سال انجام شد. نتایج نشان داد در ابتدا با افزایش مصرف کمپوست پسماند شهری در هر دو کشت گوجه فرنگی و سیب ‭pH ‬خاک کاهش ولی قابلیت هدایت الکتریکی ‭(ECe)‬، غلظت سولفات محلول و کربن آلی خاک افزایش پیدا کرد. اما با زیاد شدن مدت زمان آزمایش، ‭pH ‬خاک پس از کاهش اولیه به تدریج افزایش و شوری ، غلظت سولفات محلول و کربن آلی خاک پس از افزایش اولیه کاهش یافت. افزایش قابلیت هدایت الکتریکی و غلظت سولفات محلول خاک، همچنین کاهش ‭pH ‬خاک در اثرمصرف کمپوست های گوگردی (گرانوله با و بدون تیوباسیلوس) بیش از کمپوست پودری بود. همینطور کمپوست گوگردی (گرانوله با و بدون تیوباسیلوس) کربن آلی خاک را بیش از نوع پودری آن افزایش داد ولی تفاوت معنی داری بین این دو وجود نداشت. بالاترین میزان مصرف کمپوست گرانوله گوگردی همراه با تیوباسیلوس به طور میانگین کم ترین مقدار ‭pH ‬خاک را در کشت گوجه فرنگی و سیب به ترتیب به میزان ‮‭7/6‬ و ‮‭7/4‬ موجب شد. درگوجه فرنگی بالاترین عملکرد از مصرف کمپوست پسماند شهری به میزان ‮‭45‬ تن در هکتار بدست آمد. مقایسه بین کمپوست ها نیز برتری نوع گرانوله گوگردی را نشان داد به طوری که مصرف این کمپوست عملکرد گوجه فرنگی را نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف کمپوست) ‮‭40‬ درصد افزایش داد. با افزایش مصرف کمپوست پسماند شهری غلظت پتاسیم و روی در برگ گوجه فرنگی افزایش یافت اما از غلظت منگنز به طورمعنی داری(‮‭05.0‬‭> P) ‬کاسته شد. در سیب مصرف کمپوست پسماند شهری تاثیر معنی داری بر عمکرد میوه نداشت.