عبدالمجید کوثری نژاد
محمد رضا حیدری
صدیقه کاظمی نیا
امید جمشیدی
یحیی تهمتن
محمد بارانی
غلامرضا موذنی جولا
احمدرضا جباری
غلامرضا شکری
محمدحسن حبل الورید
محسن مشکوه
عبدالامیر رضایی
مراد مرادی گراوند
رضا محمدی
رضا بنی هاشمی
علیرضا عرب
مجید ولدان

پنومونی گوسفند و بز سندرمی است ناشی از تقابل عوامل تنش زای محیطی، میکروارگانیسم ها و توان دفاعی میزبان. این بیماری بجز خسارات اقتصادی شدید، گله را با تلفات بالا نیز مواجه می سازد. (5)". "بر این اساس تلاش های زیادی برای کنترل و پیشگیری از این بیماری در کشورهای مختلف به عمل آمده که عمده آنها معطوف به تهیه واکسن بوده است. در شیوع حاد پنومونی گوسفند و بز، پاستورلاها به ویژه ‭(Pasteurella) haemolytica Mannheimia ‬و ‭Pasteurella multocida ‬بیش از سایر عوامل بیماری زا از ریه های مبتلا جدا شده اند (5 و 7)". "یکی از مشکلات اصلی بر سر راه کنترل پنومونی پاستورلایی در گوسفند و بز، ناکارآمدی واکسن های تولیدی در ایجاد ایمنی موثر و کامل است. بر اساس بررسی های به عمل آمده، اختلاف قابل ملاحظه در ایمنی زایی سروتیپ های مختلف پاستورلاها و محافظت محدود در مقابل سروتیپ های هترولوگ، عامل ضعف واکسن ها در ایجاد محافظت موثر بوده، لذا پایش دایمی سروتیپ های شایع در منطقه و نیز بررسی آنتی ژنیسیته و ایمنی زایی سروتیپ های جدید برای کنترل پنومونی پاستورلایی و تولید واکسن ضروری می باشد (7)". با توجه به آنچه گذشت، جداسازی و شناسایی عامل یا عوامل ایجاد کننده پنومونی پاستورلایی در گوسفند و بز کشور و نیز تعیین سروتیپ آنها، مقدمه تولید واکسن پاستورلوز گوسفند و بز بوده و این تحقیق با هدف تعیین سروتیپ(های) عامل پنومونی پاستورلایی در دام های مذکور با استفاده از آزمون های میکروب شناسی و بیوشیمیایی، به منظور تهیه سوش(های) لازم برای انجام بررسی های بعدی مرتبط با تهیه واکسن پاستورلوز گوسفند و بز انجام شده است. بدین منظور پس از انجام هماهنگی های لازم با سازمان دامپزشکی کل کشور و ادارات کل دامپزشکی شش استان بوشهر، اصفهان، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و قم، اقدام به نمونه گیری از کانون های بیماری شد. نمونه ها بر حسب شرایط، متفاوت ولی در کل، در دام زنده شامل سواب بینی یا حلقی ( از ‭Palatine tonsil ) ‬یا نمونه خون از ورید وداج و در دام تلف شده، شامل نمونه ریه یا غدد لنفاوی نواحی فوقانی دستگاه تنفس بود. در مجموع ‮‭1454‬ نمونه تحت آزمایش قرار گرفتند. با توجه به نتایج حاصل از ظاهرشناسی و آزمون های ‭catalase ‬، ‭oxidase ‬، حساسیت به پنی سیلین، ‭motility ‬، ‭urease ‬، ‭MR ‬، ‭VP ‬و تخمیر گلوکز، صرفا ‮‭54‬ نمونه (‮‭71‬/%3 ) پاستورلا بودند. با مداقه بر نتایج حاصل از آزمایشات انجام شده، به ویژه همولیز، رشد در مک کانکی، آزمون های ‭indol‬و تخمیر لاکتوز، گونه جدایه ها، مولتوسیدا تعیین گردید. با توجه به نتایج حاصل از آزمایشات انجام شده به ویژه تخمیر قندها، جدایه ها شامل چهار بیوتیپ ‭B ‬، ‭E ‬،‭F ‬و‭J ‬بترتیب به تعداد ،‮‭29‬ ،‮‭2 17‬ و 6 بودند. با توجه به جمیع جوانب، آزمون های ‭catalase‬، ‭oxidase‬، ‭motility‬، ‭indol‬، ‭urease‬، ‭MR‬، ‭VP‬، ‭Nitrate reduction‬، ‭Citrate utilization‬، ‭Phenylalanine deamination‬، ‭Malonate utilization ‬و ‭Glucose‬، آزمون های مناسبی برای تشخیص پاستورلا و آزمون های ‭Haemolysis‬، رشد در مک کانکی، ‭indol‬، و ‭Lactose‬، آزمون های مناسبی برای تشخیص گونه مولتوسیدا قلمداد می گردند. کلمات کلیدی : پاستورلوز، پنومونی پاستورلایی، جداسازی، شناسایی