حمید زارعی - دانشجوی کارشناسی ارشد تنوع زیستی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقی
بهروز بهروزی راد - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز

در پژوهش حاضر به بررسی وضعیت استفاده از آفت کش ها در کشت نیشکر و اثر های جانبی آن بر روی جمعیت دراج، که به نحوی با کشت زار های نیشکر سازگاری یافته است و در آن زندگی می کند، پرداخته شده است . سالانه در حدود 15-20 لیتر در هکتار از مواد آفت کش به همراه سایر روش های کنترل بیولوژیک آفت ها در کشت زار های نیشکر به منظور مبارزه با آفت ها ( شامل علف های هرز و حشره های آفت ) استفاده می شود . اما به دلیل این که هیچ یک از سم های آفت کش به صورت صد درصد انتخابی عمل نمی کند، شاهد پیامد های زیان بار آن ها بر روی سایر اجزای محیط زیست هستیم . یکی از گونه های مهم کشورمان که در تماس مستقیم با این آفت کش ها قرار دارد، دراج است . دراج از پرندگان کم جمعیت و حمایت شده ی ایران می باشد، که به دلیل تخریب زیستگاه طبیعی آن و نیاز به زیستگاه هایی با تراکم زیاد از لحاظ پوشش گیاهی برای زندگی، به ناچار با محصولات کشاورزی ازجمله نیشکر و گندم سازگاری پیدا کرده است . در این بین حجم زیاد استفاده از سم های حشره کش و علف کش در کشاورزی، باعث شده است که بقا نسل این پرنده ی ارزشمند محیط زیست کشورمان، مورد تهدید واقع شود . در این بررسی که در کشت زار های نیشکر شرکت کشت و صنعت کارون در منطقه ی سردار آباد شوشتر صورت گرفته است، با بررسی و تفکیک رژیم غذایی دراج از روش " بررسی محتویات درون چینه دان " نوع مواد مصرفی پرنده به عنوان غذا شناسایی گردید، و مشخص شد که به طور متوسط 29.09 درصد از غذای دراج را حشرات موجود در کشتزار های نیشکر تشکیل می دهند، که از این حشرات می توان به ملخ، pentadon و sesamia nonagrioides idiota که از جمله آفت های مهم نیشکر می باشند اشاره کرد. همچنین میزان 70/9 درصد از غذای مصرفی دراج را قسمت های مختلفی از گیاهان خودروی منطقه تشکیل می دهند، که این گیاهان علاوه بر تامین منبع غذایی، به عنوان پناهگاهی برای مخفی شدن دراج از دید دشمنان نیز، اهمیت دارند . این گیاهان در کشت زار های نیشکر بیشتر به عنوان علف هرز مطرح هستند . بنابراین با استفاده از آفت کش ها به منظور بالا بردن میزان محصول نیشکر، در عمل خسارت جدی به منبع غذایی و همچنین زیستگاه دراج وارد می شود . و این وضعیت می تواند موجب کاهش جمعیت دراج در سال های اینده گردد .

دراج، آفت کش، نیشکر، خوزستان