حسین ستار - استادیار رشته علوم قران وحدیث دانشگاه کاشان
سید محمد موسوی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قران وحدیث دانشگاه کاشان
سیدامیرالیاس موسوی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته تاریخ تشیع دانشگاه پیام نور کاشان

مشروعیت انعقاد پیمان صلح بین مسلمانان و کفار امری مورد اتفاق میان مفسرین قرآن است. در صدر اسلام این پیمان ها با مدت زمان مشخص و براساس مصلحت مسلمین انجام می پذیرفت. به گواهی تاریخ صلح حدیبیه، صلح با یهودیان یثرب، صلح با قبیله بنی مُدلج، صلح با قبیله ا شجع به فرمان ر سول اکرم منعقد گردید. با عنایت به این پژوهش، هر کدام از صلح هایی که ر سول اکرم و امام حسن مجتبی در صدر ا سلام پذیرفتند مبتنی بر مستندات قرآنی ا ست. در این جستار مشخص گردید که نبردهای صــدر اســلام به قراردادهای متعددی نظیر -1عقد مهادنه -2عقد موادعه منجر گردیده اســت. با کنکاش تفســیری و ارزیابی مستندات قرآنی این قراردادها روشن گردیدکه اولاً درست است اسلام در صدد جلوگیری از هرگونه درگیری نظامی بوده اما م سلمین باید در صورت قوت و قدرت کافی صحنه نبرد را به سود خود به پایان ببرند؛ چراکه کفار لجوج هیچ گاه تحت بیرق حاکمیت م سلمین نخواهند رفت و غلبه دین حق را برنتابیده و فرامین ا سلام آنان را به ستوه در می آورد ثانیاً صلح امام حسن مجتبی با معاویه کاملا منطبق بر سیره جد بزرگوار ایشان رسول اکرم و برگرفته از رهنمودهای قرآنی بوده و امام حسن در صلح خود با اتخاذ سیره و روش ر سول اکرم در صلح حدیبیه ر سوایی معاویه را برای همگان مشخص نمودند؛ به بیان دیگر صلح این دو بزرگوار منتج به غرض واحدی گردید: رســوایی و نقض پیمان مشــرکین و مخالفان معاند. ثالثاً مشــخص شــد از منظر منطق قرآن، ا سلام نه دین جنگ ا ست و نه دین صلح؛ بلکه م صلحت، حرکت در مسیر دین و تربیت انسان ها مهم ا ست و راهبران حقیقی اسلام همواره سعی نمودند تا جذب حداکثری و دفع حداقلی، برای اسلام به ارمغان آید.

مستندات قرآنی، صلح، مهادنه، موادعه، سَلَم.