سمیه حمیدی - عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بیرجند
ریحانه نورمحمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بیرجند

این مقاله سعی دارد نظریات کارل ویتفوگل جامعه شناس شهیر آلمانی را در خصوص جایگاه آب و نظریه استبداد شرقی درمشرق زمین را بررسی کند. ویتفوگل معتقد است وقتی قدرت متعادل کنندهای دولت آب سالارانه را مهار نکند آن دولتاستبدادی است. او یک جامعه را به عوامل طبیعی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی وابسته دانسته و رژیمهای ساخته شده از سیستمآبیاری را استبدادی میداند. استبداد شرقی را میتوان حاصل نظریات او در رابطه میان طبیعت و جامعه دانست. ویتفوگل رژیمهای آب سالارانه با بیشترین هزینه اجرایی را دلیلی بر اقدام فرمانروایان برای افزایش رفاه خودشان می داند. استبداد شرقیویتفوگل بیانگر سختترین نوع قدرت مطلق و استبداد کامل فردی است که دولت شرقی با حذف همه نهادهای غیر دولتی بهشکل نیرویی قدرتمندتر از جامعه در آمده است. وی برای پیوند نظریات وبر در خصوص توسعه شهرهای با شیوه تولید مارکستلاش کرد تا مقایسه ای از توسعه شهرهای ماقبل صنعتی به شهرهای صنعتی ارائه دهد. در این نوشتار تلاش شده است تا نظریاتویتفوگل در خصوص جوامع شرقی و نظام های آب سالارانه و همچنین نقش آب در مالکیت، قدرت، اقتصاد در یک جامعه بهصورت توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار دهد.

ویتفوگل، استبداد شرقی، مالکیت، آب سالاری