ملیحه شایسته فر - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه بیرجند
حسین کوهستانی - استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه بیرجند

با ظهور زرتشت و وضع قوانین دینی بر تقدس آب و گیاه افزوده شد و مردم تشویق به کشت و کار بر روی زمین شدند. درسراسر متون اوستایی تأکید بر پاک نگهداشتن آب، گیاه و زمین از دو جنبه ی تقدس و اقتصادی اهمیت داشته است. در دورهاشکانی با کار گیری دوباره تعالیم زرتشت، شیوه ی دریافت مالیات و نوع مالکیت خاصی که در این دوران پدید آمد در کنار عواملجغرافیایی، منجر به گسترش وسعت زمین های کشاورزی و افزایش بیش از پیش محصولات زراعی شد که مطابق با تعالیم زرتشتاست. پژوهش پیش رو در دوره ی اشکانی، ازنظر مطالعات و کاوش های باستانی و کمیت آثار به دست آمده با محدودیت هایمتعددی روبه روست. بررسی کشاورزی دوره ی اشکانی از دو جنبه ی تقدس و اقتصاد از اهداف اصلی پژوهش است. این پژوهش بهشیوه توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و همچنین پایگاه های اطلاعات علمی و با مطالعه ی چند عامل کلیدی همچون شرایط جغرافیایی فلات ایران و تأثیر آن بر گستردگی اراضی مزروع و اقتصاد کشاورزی، بررسی علل تقدسآب و گیاه در متون اوستایی و بررسی برخی متون دوره اسلامی که با مضمون اقتصاد در شهرهای آباد اشکانی، بوده است. نتایجبررسی در این پژوهش نشان می دهد که در حکومت اشکانی دین زرتشت بار دیگر حیات تازه ای یافت. در تعالیم زرتشتی به آبادکردن زمین های بایر تأکید شده است و همچنین برای مبارزه با خشک سالی اساطیری مانند آناهیتا خدای آب ها خلق شدند.اقداماتی همچون ساخت آب انبارها در مناطق کویری و حفر کاریز و قنات در دوران اشکانی قنات ها حیات تازه ای می یابند. در دورهاشکانی شیوه های نوین وارد کشاورزی شد و در نتیجه اقتصاد کشاورزی رونق یافت.

اشکانی، کشاورزی، اقتصاد، متون اوستایی، آب، زمین