محمدحسین صیادی - دانشیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند
برهان منصوری - استادیار، مرکز تحقیقات پیشگیری سوء مصرف مواد، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه
حسین شکری - دانشیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند
جواد خارکن - دانشیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند

روند استفاده از نانوذرات در بخش های مختلف کشاورزی، صنعتی و پزشکی روبه افرایش می باشد و نانوموادینظیر نانوذرات اکسید روی (ZnO NPs) و نانوذرات گرافن (GN) در چندین زمینه مورد استفاده قرار میگیرند که این نانوذرات جزء پرمصرف ترین نانوذرات در سراسر جهان هستند، به طوری که تولید سالانه نانوذراتاکسید روی بین 550 تا 33400 تن و سومین نانوذره اکسید فلزی که بیشترین استفاده را دارد، می باشد. ایننانوذرات ممکن است وارد اکوسیستم های آبی شوند و در محیط آبی با عواقب غیرقابل پیش بینی اثرات سمی برروی موجودات زنده برجای بگذارند. از اینرو، هدف اصلی از این مطالعه بررسی میزان سمیت حاد، تغییرات بافتشناسی و الگوهای رفتاری در ماهی سیاهی Capoeta fusca برای قرار گرفتن در معرض آبی به نانوذرات ZnO به تنهایی و در حضور GN ها بود. ماهی سیاه در معرض ZnO NPs و ترکیبی از ZnO NP با GN قرارگرفت. مقادیر میانگین LC50 در LP50 96 برای نانوذرات اکسید روی 4.9 میلی گرم بر لیتر و 68.4 میلیگرم L-1 برای نانوگرافن بدست آمد. سمیت حاد از نانوذرات اکسید روی در حضور GN ها افزایش یافته است.اثرات آن بر بافت شناسی آبشش و بافت روده پس از رنگ آمیزی هماتوکسیلین ائوزین مورد بررسی قرار گرفت.شایع ترین تغییرات بافت شناسی در ماهی سیاه در معرض گروه های مختلف NPs عبارتند از: هایپرپلازی،آنوریسم و همجوشی لاملار در آبشش ها و افزایش تعداد سلول ها، تورم سلول های و تخریب بافت روده در مقایسهبا گروه شاهد بود. از دست دادن تعادل، بی قراری، پرش نامنظم و شنا غیر طبیعی شایع ترین تغییرات رفتاریماهی سیاه در معرض ZnO NP ها و GN ها بود. در نتیجه ، حضور GN ها میزان سمیت حاد ZnO NP هارا افزایش می دهد، در حالی که اثرات نانوذرات اکسید روی را از نظر تغییرات بافت شناسی در ماهی سیاه کاهش می دهد.

سیاه ماهی، مواجهه همزمان، نانوذرات اکسید روی، نانوگرافن