علی ملکی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

مشارکت و معاونت و تسبیب در جنایت ممکن است به صورت تنها و مستقل تحقق پذیرد یعنی جنایتی که تنها با یک مباشر به وجود آید یا با یک سبب و نیز ممکن است به صورت متعدد انجام گیرد یعنی جنایتی مثلا با دو مباشر تحقق گیرد، یا چند مباشر به همراه چند سبب. همچنین، در خصوص لزوم وجود رابطه سببیت بین عمل معاون و جرم واقع شده به این مساله باید توجه شود که در مواردی ممکن است چندین سبب تحت عنوان معاونت وجود داشته و در تحقق جرم موثر باشد، از این رو هدف اصلی از این تحقیق مطالعه در زمینه آثار و تبعات دو مقوله مشارکت و معاونت در جنایت با توجه به وجوه افتراق آن دو با تسبیب به لحاظ تعدد عوامل در وقوع جنایت در قوانین کیفری ایران می باشد. روش تحقیق این مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات با استفاده از روش کتابخانه ای و مراجعه به کتب و مقالات در زمینه تحقیق صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که، بین «معاونت در جرم» با «تسبیب در جرم» ، رابطه عموم و خصوص من وجه وجود دارد؛ وجه اختلاف این است که برخی از معاونت ها، تسبیب نیستند؛ مانند جایی که شخص، مجرم اصلی را ترغیب یا تشویق به انجام جنایت کند، بدون اینکه خودش در جنایت ارتکابی دخالت فیزیکیداشته باشد، یا اسباب مادی یا معنوی جنایت را فراهم نموده باشد. برخی از سبب ها یا تسبیب ها، معاون یا معاونت محسوب نمی شوند؛ مانند جایی که شخصی بدون قصد ارتکاب جنایت یا برای کمک به فرد جانی، کاری را انجام دهد که اسباب جنایت بر مجنی علیه شود. اختلاف مشارکت و تسبیب در این است که در مشارکت باید لزوماً یک فعل و یا ترک فعل مادی صرف باشد در حالی که در خصوص تسبیب این الزام وجود ندارد و تسبیب هم می تواند فعلی مادی باشد همچون دادن سم به دیگری و هم غیرمادی چون شهادت دروغ. اختلاف دیگر اینکه رابطه ی میان علّت(شریک) و جرم یک رابطه ی مستقیم است و به وجودآمدن واسطه ای در این میان علّت را از علّت تامه به علّت ناقصه مبدل می کند در حالی که رابطه ی میان سبب و جرم رابطه ای غیرمستقیم است.

مشارکت، معاونت، تسبیب، جنایت، قوانین کیفری