سعید امینی آحور - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
سیروس جمالی - دکتری معماری، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

معماری مساجد به عنوان یکی از انواع بناهایی است که در طول تاریخ معماری ایران همواره مورد توجه بوده است. معماری دوره تیموریان به عنوان نمونه ای مناسب از هماهنگی و تلفیق بنا با محیط پیرامون که حاصل عوامل مختلف اقلیمی ، تاریخی،اقتصادی،فرهنگی است و بیشترین تاثیر و بهره گیری از اقلیم و شرایط سیاسی واجتماعی دوره ایلخانی و سلجوقی بهره جسته است. احداث مساجد در ایران، به عنوان یک مکان عمومی و نهادسیاسی و هدایت معنوی در دوره صدر اسلام آغاز و در عصر تیموریان در بناهای متعدد به تکامل رسید. مساجدابتدا به صورت شبستانی و سپس یک ایوانی و دو ایوانی و چهار ایوانی به عنوان یکی از عناصر مهم در شهرها نشانه قرار گرفتند. با توجه به اینکه طرح معماری ، ساخت و تزئینات برخی مساجد تیموری از شاهکارهای معماری ایران بوده، این مقاله به بررسی دو مسجد مهم دوره تیموری ایران یعنی ، مسجد جامع یزد و مسجدکبود تبریز، تحلیل و مقایسه عناصر کالبدی معماری این مساجد(گنبد، ایوان، صحن، حیاط و کاربرد هندسه در بناها وغیره) و همچنین با ذکر عوامل اقلیمی موثر در آن بناها پرداخته است.در این پژوهش با هدف بررسی راهکارهای ساخت معماری مساجد متناسب با اقلیم، ویژگی های کالبدی معماری دوره تیموریان مورد بررسی، سپس ویژگی های معماری کالبدی مسجد کبود تبریز و مسجد جامع یزد به عنوان نمونه موردی پرداخته ایم . ودر ادامه خصوصیات کلی و فرم قرارگیری مساجد با توجه به اقلیم ومعماری بومی مناطق مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت با مقایسه ویژگی ها و شباهت های مساجد و تفاوت های معماری مساجد این دوره به راهکارهای مطرح در خصوص ساخت مساجد متناسب با شرایط معماری بومی و اقلیمی نتیجه گیری شده است.

دوره تیموریان ، معماری مساجد ، اقلیم، مسجد کبود تبریز ، مسجد جامع یزد