مهناز دوستی ایرانی - دانشجوی دکترای گردشگری، گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و هنر، یزد،ایران
گلنوش جباری - دانشجوی دکترای گردشگری، گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.
مهدی باصولی - دکترای مدیریت گردشگری، استادیار جهاد دانشگاهی، یزد، ایران.

گرچه اصطلاحات اکوتوریسم، طبیعت گردی، گردشگری پایدار، گردشگری سبز و ماجراجویانه، سالهای زیادی است که رواج دارد ولی گاها مشاهده میشود که این مفاهیم معادل یکدیگر یا به گونه ای اشتباه تعبیر میشوند؛ لذا در این پژوهش تمرکز نویسندگان بر ایجاد درک درستی از این مفاهیم و بررسی شباهتها و تفاوتهای آنها قرار گرفته است. پژوهش حاضر از نوع اسنادی است و تلاش دارد تعاریف اکوتوریسم، گردشگری پایدار، طبیعت گردی، گردشگری ماجراجویانه و گردشگری سبز را گردآوری، و بر اساس ابعاد اکوتوریسم مقایسه کند. نتایج پژوهش نشان داد اکوتوریسم ملزم به داشتن چهار بعد طبیعت محور، آموزش محور، محافظت محور و پایداری است. در حالی که گردشگری سبز، الزامی به طبیعت محور بودن ندارد، گردشگری پایدار الزامی به طبیعت محور و آموزش محور بودن ندارد و گردشگری ماجراجویانه که زیرمجموعه طبیعت گردی است الزامی به آموزش، حفاظت و پایداری ندارد و طبیعت گردی نیز لزوما فقط بایستی طبیعتمحور باشد و الزامی به رعایت دیگر شرایط ندارد. در واقع نتایج نشان داد اکوتوریسم زیرمجموعه وجه اشتراک گردشگری پایدار و طبیعت گردی است، و لزوما آموزش محور نیز هست. گردشگری سبز که زیرمجموعه گردشگری پایدار است میتواند نقاط اشتراکی با اکوتوریسم، گردشگری ماجراجویانه و طبیعت گردی داشته باشد ولی لزوما با آنها یکی نیست، گردشگری ماجراجویانه نیز میتواند نقاط اشتراکی با گردشگری پایدار، اکوتوریسم و گردشگری سبز داشته باشد ولی زیرمجموعه آنها نیست. در واقع میتوان گفت انواع گردشگری نامبرده گرچه دارای نقاط اشتراکی هستند ولی هیچ کدام معادل یکدیگر نیستند. در نتیجه ضروری است مدیران کسب وکارهای گردشگری به این تفاوتها توجه کرده، ملزومات گردشگری منتخب خود را فراهم و متناسب با آن فعالیتهای بازاریابی را انجام دهند.

اکوتوریسم، گردشگری پایدار، طبیعت گردی، گردشگری سبز، گردشگری ماجراجویانه