علیرضا عبدالحسین زاده - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران
سمیرا رحیمی - گروه زیست شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
فاطمه اربابی - گروه زیست شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
زهرا مقدم - گروه زیست شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

از نظر استانداردهای بین المللی وجود آنتی بیوتیك ها در شیر و فرآورده های شیری قابل تحمل نمی باشند زیرا که ممکن است در مصرف کننده موجب عکس العمل های آلرژیك و مشکلات گوارشی گردد. تمامی آنتی بیوتیك ها پس از استفاده تا مدتی، در شیر خام ظاهر می شوند. از طرفی وجود آنتی بیوتیك در شیر موجب اختلال در فعالیت های تخمیری لازم در فرآیند تولید پنیر، کره و غیره می شود. لذا وجود آنتی بیوتیك ها در شیرخام باید توسط کارخانه های شیر پاستوریزه کنترل گردد. آمینوگلیکوزید ها از جمله جنتامایسین در درمان ورم پستان گاوهای شیری بصورت عمومی و یا داخل پستانی استفاده می گردند. یکی از بهترین روش ها برای تعیین وجود جنتامایسین در مواد غذائی ELISA است که دارای حساسیت و ویژگی زیادی است. در مطالعه حاضر، 68 نمونه شیر شامل 40 نمونه از شیر خام مخزن دامداری های طرف قرارداد با کارخانه های شیر پاستوریزه شهر تبریز و28 نمونه شیر پاستوریزه از همان کارخانه ها بوسیله کیت های جنتامایسین مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که 6 نمونه شیر خام و 2 نمونه شیر پاستوریزه ( 11/76% از کل نمونه های شیر خام و پاستوریزه) آلوده به جنتامایسین بوده و 60 نمونه (88/24% ) دارای باقیمانده جنتامایسین نبودند. در شیر های آلوده، بالاترین غلظت آنتی بیوتیك در دامنه 0/63 الی 1/25 نانوگرم در میلی لیتر شیر بوده و حداقل غلظت آنتی بیوتیك در دامنه 0/3 الی 0/625 نانوگرم در میلی لیتر قرار داشت. میزان آنتی بیوتیك در شیر خام و پاستوریزه تفاوت معنی داری نداشت (P>0/05). برای داشتن ارزیابی دقیق تر باید نمونه ها با روش های دیگری مانند HPLC نیز مورد تایید قرار می گرفت. به هر حال نتایج این آزمایش نشان دهنده لزوم پایش ( monitoring ) دائمی شیر خام و پاستوریزه برای احراز سلامت شیر و فرآورده های شیری مورد مصرف انسان می باشد.

آنتی بیوتیک، جنتامایسین، شیر پاستوریزه، شیر خام، شهر تبریز