مجید امیدی ارجنکی - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران، گرایش آب و سازه هیدرولیکی، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
حامدرضا ظریف صنایعی - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
هیثم حیدرزاده - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

جاری شدن رواناب در نواحی شهری، باعث آب‌گرفتگی معابر می‌شود. این موضوع همواره مشکلات زیادی را به همراه دارد. شناسایی مناطق مستعد وقوع سیلاب‌های شهری و نقاط دارای آب‌گرفتگی، می‌تواند کمک زیادی به برنامه‌ریزی برای جلوگیری و کنترل سیلاب‌های احتمالی کند. در این پژوهش با استفاده از مدل SWMM، شبکه جمع‌آوری رواناب سطحی شهر شهرکرد، در دوره بازگشت‌های 2، 5 و 10 ساله شبیه‌سازی شد. واسنجی مدل در 2 رویداد رگباری بر روی پارامتر عمق رواناب در چند کانال و گره تصادفی انجام شد. با انجام آنالیز حساسیت بر روی پارامتر‌های تأثیرگذار بر میزان رواناب کل حوضه، پارامتر عرض معادل به‌عنوان حساس‌ترین پارامتر حوضه شناخته شد. پس از انجام کالیبراسیون، صحت‌سنجی با مقدار بهینه در 2 رویداد رگباری دیگر انجام شد. برای تعیین خطای مدل‌سازی از ضرایب NSE، RMSE، و درصد BIAS، در مراحل واسنجی و صحت‌سنجی استفاده شد که به‌عنوان نمونه مقدار ضریب NSE، در مرحله واسنجی بیشتر از 8/0 و در مرحله صحت‌سنجی بیش از 9/0 به دست آمد. این نتایج نشان از دقت خوب شبیه‌سازی دارد. نتایج مدل SWMM نشان داد شبکه جمع‌آوری رواناب سطحی کفایت لازم را برای عبور رواناب سطحی در دوره بازگشت‌های مختلف ندارد و زیرحوضه‌های 20، 90، 25، 39 و 99 به‌ترتیب دارای بیشترین مقدار رواناب هستند. نتایج روش TOPSIS نیز نشان داد که بحرانی‌ترین زیرحوضه‌ها، به‌ترتیب 92، 20، 25، 39 و 90 هستند. اغلب این زیرحوضه‌ها در مناطق جنوبی شهر واقع شده‌اند. در این مناطق به‌دلیل تراکم زیاد مناطق مسکونی و تجاری و عدم وجود فضای سبز کافی درصد مناطق نفوذناپذیر و در نتیجه میزان رواناب تولیدی، افزایش یافته است. مقایسه نتایج مدل SWMM و روش TOPSIS نشان از تطابق 80 درصدی در انتخاب زیرحوضه‌های بحرانی دارد. بنابراین استفاده از الگوریتم‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه‌ای مانند روش TOPSIS می‌تواند دقت مدل SWMM را در انتخاب و اولویت‌بندی زیرحوضه‌های بحرانی، افزایش دهد. در نتیجه استفاده از این روش باعث بهبود روند تصمیم‌گیری در مواقع بحرانی می‌شود.

رواناب, زیرحوضه بحرانی, مدل SWMM, روش TOPSIS