رضا سپهوند - استاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
صابر تقی پور - دانشجوی دکترا، مدیریت منابع انسانی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

زمینه و هدف: امروزه تسهیم دانش و تجربه‌ اقدامی ارزشمند برای بهبود عملکرد سازمانی به شمار می‌رود. اما گاهی کارکنان بنا به دلایلی از به اشتراک‌گذاری آن خودداری می‌کنند. از این رو، شناخت جوانب این الگوی رفتاری می‌تواند دسترسی به این منبع ارزشمند را تسهیل کند. بر این اساس این مطالعه با هدف طراحی الگوی انحصارگرایی تخصصی کارکنان انجام شده است. روش‌شناسی: این مطالعه از نگاه هدف کاربردی، از نظر روش تقسیرگرایانه و از زاویۀ جمع‌آوری داده‌ها توصیفی است. رویکرد این مطالعه کیفی و با روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد انجام شده است. مشارکت‌کنندگان در این مطالعه را استادان دانشگاهی دارای تخصص‌های مدیریت منابع انسانی و مدیریت رفتار سازمانی و همچنین مدیران منابع انسانی و اداری سازمان‌های دانش‌بنیان تشکیل داده‌اند که 15 نفر از آنها با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری گلوله برفی برای انجام پیمایش انتخاب شده‌اند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها نیز مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بوده است. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی در قالب روش ساختاریافته نظریه‌پردازی داده‌بنیاد انجام شده است. یافته‌ها: 380 کد باز شناسایی شده در قالب 69 زیرمقوله و 17 مقوله اصلی تلفیق شدند که در 6 طبقۀ اصلی شامل شرایط علی، پدیده مرکزی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها دسته‌بندی شدند. نتیجه‌گیری: توجه به مسائل ساختاری، تعاملی، ارزش‌های فرهنگی، ویژگی‌های فردی کارکنان، عدالت سازمانی، جلوگیری از رفتارهای سیاسی و انحرافی می‌تواند تماسل کارکنان به انحصارگرایی دانش و تجربۀ خود را کاهش دهد.

انحصارگرایی تخصصی, کارکنان, داده بنیاد, ارزش‌های فرهنگی, رفتارهای سیاسی