مصطفی سالاری - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد زاهدان، ایران،

وصف در آثار ادبی اهمیّت ویژه­ای دارد چرا که یکی از ملاک­ها و معیارهای اصلی پذیرش یا عدم پذیرش یک شعر است و هنری بودن یک شعر را می­تواند رقم بزند. ملک الشعرای بهار، یکی از شاعران سنّت­گرای معاصر است که در اشعار خود هم به قدما نظر داشته و هم نگاه معاصر خود را نیز به پدیده­های اطراف خود حفظ کرده است. در این مقاله به شیوۀ توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه­ای به بررسی و تحلیل جایگاه توصیف در اشعار بهار پرداخته شده است. این بررسی و تحلیل هم جایگاه شعری بهار را از منظر چگونگی وصف برای ما نشان می­دهد و هم تفاوت و شباهت توصیف را در شعر بهار با قدما روشن می­سازد. نتایج حاکی از آن است که بهار در وصف هم به قدما توجّه داشته است و هم به معاصرین. او در اشعار تقلیدی خود بیشتر توصیفات به سبک خراسانی (توصیفات بیرونی) و توصیفات به سبک آذربایجانی (توصیفات چندباره از یک پدیده) را اساس کار خود قرار داده است. این اشعار هرچند از نظر هنری، والایی و اعتبار خود را دارند؛ اما عموماً تشخّص سبکی بهار را نشان نمی­دهند. در اشعار غیرتقلیدی بهار، وصف با دامنه­ای فراخ­تر (البتّه با حفظ و غلبۀ همان توصیفات بیرونی و حسی) و با کارکردهایی دیگر مطرح است. او هم به جنبۀ هنری توصیفات خود توجّه داشته و هم اهداف و کارکردهایی برای آن­ها متصوّر بوده است.

ملک الشعرا بهار, قصاید, وصف, ماهیّت و کارکردهای وصف