احمد مزینانی - استادیار دانشگاه جامع امام حسین (ع)
سلیمان علیزاده - استادیار دانشگاه
احمد ایمانی پور - هییت علمی دانشگاه امام حسین (ع)

   تحقیق حاضر به­دنبال تحلیل «فرصت ـ تهدید» چهل­سال دوم انقلاب اسلامی مبتنی بر بیانیۀ مقام معظم رهبری (مدّظلّه‌العالی)، پیرامون گام دوم انقلاب اسلامی است. به این منظور، پژوهشگران با استفاده از روش‌ استنباطی ـ اجتهادی و نظریۀ مبنایی، ابتدا با اتخاذ رویکردی استقرایی از میان 48 واحد تحلیل متن بیانیه، 271 واحد ضبط، تعداد 407 مفهوم محوری، 407 مقولۀ فرعی و 42 مقولۀ اصلی استخراج نمودند. در ادامه محققان با تکیه ‌بر رویکرد قیاسی، سطوح «خودسازی، جامعه­پردازی و تمدن­سازی» را از درون متن بیانیه، انتخاب نمودند و مقوله‌های استخراج‌شده از رویکرد استقرایی را در ذیل این سه سطح سازمان‌دهی نمودند. در ادامه با تکیه بر مفاهیم و سطوح استخراج‌شده، تعداد 156 قضیه ساخته و با توجه به ماهیت ایجابی و سلبی آنها، در دو گروه قضایای با ماهیت فرصت­پایه و قضایای با ماهیت تهدید­پایه دسته‌بندی شدند. در پایان، قضایای استخراج‌شده در معرض ارزیابی گروه متمرکز نیمه­ساختاری قرار گرفت و از 156 قضیه، تعداد 134 قضیه نهایی و تأیید شد. پس از ترکیب قضایای مشترک، درنهایت 38 قضیه استخراج شد که از میان آنها، با توجه به پیام محتوای هر قضیه، 5 قضیه در سطح خودسازی (3 قضیۀ ایجابیِ فرصت­پایه و 2 سلبیِ تهدیدپایه)، 20 قضیه در سطح جامعه­پردازی (13 قضیه ایجابیِ فرصت­پایه و 7 قضیۀ سلبیِ تهدیدپایه) و 13 قضیه در سطح تمدن­سازی (10 قضیه ایجابی فرصت­پایه و 3 قضیۀ سلبی تهدیدپایه) سازمان‌دهی شد. برآیند نهایی تحلیل بیانیۀ گام دوم این است که: «تمرکز بیانیه گام دوم در چشم‌انداز گام دوم انقلاب اسلامی: ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی است». نکتۀ قابل‌توجه در این فرایند و براساس فراوانی قضایا اهمیت جامعه­پردازی به‌عنوان مقدمۀ تمدن­سازی در فرایند پیش‌روندگی و پیش برندگی انقلاب اسلامی است

انقلاب اسلامی, بیانیۀ گام دوم, تمدن‌سازی, جامعه‌پردازی, خودسازی