علیرضا نبی لو - دانشگاه قم، دکترای زبان و ادبیات فارسی

در نظریة نشانه‌ شناسی شعر مایکل ریفاتر ، ابتدا اشعار به دو شیوة خوانش دریافتی (heuristic ) و خوانش ناپویا (retroactive ) بررسی و واکاوی می‌شوند که در مرحلة اول به جستجوی معنا و در مرحلة دوم به دلالت‌ های زبانی توجه می‌شود ، در این خوانش، پس از مشخص کردن عناصر غیر دستوری در متن، ارتباط پنهانی و درونی عناصر متن در قالب انباشت و منظومه‌های توصیفی تبیین می‌گردد، سپس خواننده یا منتقد به دریافت تداعی‌های واژگانی و مفهومی یا موضوعات کلیدی روی می‌آورد و سرانجام این مباحث به دریافت و کشف شبکة ساختاری شعر می‌انجامد . در شعر ققنوس نیما، پس از بررسی و تحلیل عناصر غیر دستوری، به انباشت‌ها، منظومه‌های توصیفی و شبکة ساختاری زیر می‌توان دست یافت : انباشت ققنوس و محل زندگی و جامعه؛ منظومه‌های توصیفی ناامیدی و غربت شاعر و بی‌تفاوتی و یأس جامعه؛ شبکة ساختاری: ناامیدی- رنج و اندوه - مرگ- آینده امیدبخش.

انباشت, تداعی‌های واژگانی و مفهومی, ریفاتر, شبکة ساختاری, شعر ققنوس, نشانه‌شناسی شعر