خوانشی نو از علل تعلیق برنامۀ هفت سالۀ اول
عنوان مقاله: خوانشی نو از علل تعلیق برنامۀ هفت سالۀ اول
شناسه ملی مقاله: JR_HII-30-46_006
منتشر شده در در سال 1399
شناسه ملی مقاله: JR_HII-30-46_006
منتشر شده در در سال 1399
مشخصات نویسندگان مقاله:
علی شهوند - دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دبیر تاریخ اداره کل آموزش و پرورش فارس- شهرستان بیضا
حبیب اله سعیدی نیا - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر
خلاصه مقاله:
علی شهوند - دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دبیر تاریخ اداره کل آموزش و پرورش فارس- شهرستان بیضا
حبیب اله سعیدی نیا - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر
تهیه برنامۀ عمرانی هفتساله اول و اجرای آن با تصویب قانون «اجازه اجرای مقررات گزارش کمیسیون برنامه» مجلس شورای ملی در 26 بهمن 1327ش، آغازی برای کاربرد برنامهریزی اقتصادی در ایران بود. نخستین روزهای اجرای برنامه عمرانی اول همزمان شد با ملی شدن صنعت نفت که بحرانهای سیاسی و اقتصادی را در کشور به دنبال داشت. از آنجا که هدف اصلی برنامه هفتسالۀ اول، هدایت عایدات نفت در برنامههای عمرانی کشور بود، تأثیر مستقیمی بر برنامۀ هفتساله اول داشت و یکی از مهمترین علل رکود برنامه عمرانی اول محسوب میشد. علاوه بر ارزیابی موفقیت برنامه اقتصاد بدون نفت دولت مصدق، عایدات نفت تنها 14/37 از منابع هزینه برنامه اول را تشکیل میداد. بدین ترتیب، تحقق سایر منابع هزینه برنامه اول میتوانست مانع رکود این برنامه شود. بر همین اساس، این سؤال مطرح میشود که علاوه بر بحران ملی شدن صنعت نفت، چه عوامل دیگری در رکود برنامه اول تأثیرگذار بوده است؟ در پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد تحلیلی- تبیینی، این فرضیه که قطع همکاری مبتکر اصلی برنامهریزی در ایران و دخالت عوامل سیاسی در سازمان متولیِ امر برنامهریزی موجب رکود برنامۀ اول شد، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که همکاری ابوالحسن ابتهاج با عوامل کودتای 28 مرداد و عدول از نقش سازندهاش در نظام برنامهریزی طی دوران نخستوزیری مصدق همچون سالهای استقرار نظام برنامهریزی در ایران و همچنین دخالت مؤلفههای سیاسی در امر برنامهریزی، از عوامل مغفول ماندۀ رکود برنامه عمرانی اول است.
کلمات کلیدی: برنامه هفت سالۀ اول, ملی شدن صنعت نفت, ابتهاج, سازمان برنامه, دولت پهلوی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1126140/