فخرالدین محمدیان - دانشجوی دکترای باستان شناسی، دانشگاه مازندران
سید رسول موسوی حاجی - دانشیار دانشگاه مازندران
خدیجه شریف کاظمی - دانشجو
رضا مهرآفرین - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه مازندران

آیین سوگواری و تدفین همواره در طول حیات بشر، منعکس کننده‌ی اندیشه‌های آیینی، فرهنگی، تاریخی و اساطیری اقوام است. وسعت امپراتوری هخامنشیان، تنوع فرهنگی گسترده‌ای را در سرزمین‌های تابعه داشته؛ که اشتراکاتی در بین آنها مشاهده می‌گردد. آسیای‌‌صغیر یکی از ایالت‌های مهم هخامنشیان بوده که در برخی از مناطق آن، تومولوس‌هایی با مضامین و نقوش سوگواری مشاهده شده است. صحنه‌های نقاشی‌های این محوطه، یادآور رفتارهای آیینی- فرهنگی در سوگ برخی شخصیت‌های پهلوانی و اساطیری ایرانی در شاهنامه است. از سوی دیگر امروزه در مراسم سوگواری ایلات لر و بختیاری غرب ایران، مراسمی به نام کُتَل برگزار می‌شود که به نحوی با مراسم شاهنامه و نقوش تاتارلی قابل مقایسه است. این پژوهش با روش تاریخی- توصیفی انجام گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که این جریان فرهنگی از زمان‌های دور تا به امروز در یک منطقه وسیع جغرافیایی تداوم یافته و ضمن حفظ ساختار و کلیات، تغییراتی نیز در آن حاصل شده است.

کلیدواژگان: آیین سوگواری, هخامنشیان, تومولوس تاتارلی, شاهنامه, مراسم کُتَل