محمدحسین فرمهینی فراهانی - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال ، رشته تاریخ
حسین مفتخری - استاد تاریخ علمی دانشگاه خوارزمی
محمدحسن رازنهان - استادیار تاریخ دانشگاه خوارزمی
محمد سلیمانی - دانشیاردانشگاه تاریخ دانشگاه خوارزمی

در زمان فتحعلی شاه قاجار شهری در منطقه عراق عجم توسط یوسف خان گرجی تأسیس شد که «سلطان آباد» نامیده شد. این شهر در این دوره بنا بر اهمیت استراتژیکی، نظامی و اقتصادی رو به پیشرفت نهاده و به یکی از شهرهای مهم تبدیل شد. سلطان آباد، در کشاکش رقابت سیاسی- نظامی میان سلسله­های سلطنتی و خاندان­های مدعی حکومت (زند و قاجار) با انگیزه تأمین امنیت پایتخت و تعمیم سلطه قدرت مرکزی در مناطق تحت نفوذ ایلات و عشایر منطقه عراق ایجاد شد. اما عاملی که موجب گسترش و رونق شهر شد، توجه حکومت مرکزی و کمپانی های خارجی به این شهر و تبدیل آن به یکی از قطب های اقتصادی منطقه بود. در این پژوهش در پی آنیم تا با نگاهی به منابع اصلی و به ویژه سفرنامه های نگاشته شده در این دوره به تبیین نقش سیاست های حاکمان قاجار در رشد و گسترش زندگی شهر نشینی در منطقه ی اراک و نیز علل و نتایج توجه کمپانی های خارجی به این شهر بپردازیم.

واژگان کلیدی: اراک, فتحعلی‌شاه, سلطان آباد, شهرنشینی, یوسف خان گرجی