مهدی محب الدینی - دانشیار گروه باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی
رقیه فتحی - گروه علوم باغبانی، دانشکده ی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران،

هدف: کاسنی گیاه دارویی مهمی از خانواده‌ی گل‌ستاره‌ای‌ها ( (Asteraceaeبوده و دارای ترکیبات دارویی ارزشمندی می‌باشد. القای ریشه‌های مویین با استفاده از rhizogenes Agrobacterium یکی از روش‌های کاربردی برای افزایش بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق، در آزمایش اول، تأثیر غلظت‌های مختلف عناصر ماکرو محیط‌ کشت بر کارایی القای ریشه‌های مویین در کاسنی بررسی شد. تائید مولکولی ریشه‌های مویین به وسیله‌ی PCR با استفاده از آغازگر‌های اختصاصی ژن rolB انجام شد. در آزمایش دوم میزان رشد لاین‌های مختلف ریشه‌های مویین کاسنی بررسی شد و همچنین تاثیر الیسیتور هورمونی و منبع کربن و بر رشد ریشه‌های مویین بررسی شد. نتایج: نتایج به‌دست آمده نشان داد که بیشترین درصد القای ریشه‌های مویین در غلظت x1 پتاسیم نیترات، x5/1 نیترات آمونیوم، x1 و x5/1 منیزیم سولفات، x5/1 کلسیم کلرید و x5/0 پتاسیم فسفات (به‌ترتیب 66/46، 33/53، 66/46، 33/53 و 66/66 درصد) مشاهده شد. بیشترین میزان فنول کل در غلظت x1 پتاسیم نیترات، x2 نیترات آمونیوم، x5/1 منیزیم سولفات، x5/1 کلسیم کلرید و x5/0 پتاسیم فسفات (به‌ترتیب 21/4، 33/4، 26/4، 58/4 و 84/4 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) به‌دست آمد. غلظت x5/1 پتاسیم نیترات، x2 نیترات آمونیوم، x1 منیزیم سولفات، x5/1 کلسیم کلرید و x5/0 پتاسیم فسفات بالاترین میزان فلاونوئید را داشتند (به‌ترتیب 25/17، 52/18، 22/17، 3/18 و 96/17 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک). لاین C بیشترین افزایش زیست‌توده (36/0 گرم) را نشان دادند همچنین بیشترین وزن تر (96/1 و 72/1 گرم در فلاسک) به ترتیب در ریشه‌های رشد کرده در محیط کشت حاوی 5/1 میلی‌گرم در لیتر NAA و 3 درصد و 4 درصد ساکارز به‌دست آمد. نتیجه‌گیری: کشت ریشه‌های مویین یک فرآیند نوین برای تولید متابولیت‌های ثانویه در سطح وسیع است که قابل استفاده در صنایع داروسازی و غذایی می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از سویه‌ی ATCC15834 و محیط هم‌کشتی حاوی x 5/0 KH2PO4 باعث افزایش میزان القای ریشه‌‌های مویین‌ و متابولیت‌های گیاه کاسنی شد.

تلقیح, پتاسیم فسفات, ژن rolB, فنول, محیط‌ کشت