محمد عترت دوست - استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

تجزیه و تحلیل نصوص دینی برای دریافت خوانش و فهمی صحیح و کامل از آنها به منظور نظریه پردازی علمی و تبیین قواعد و قوانین متقن، نیازمند استفاده از روش های تحقیق میان رشته ای و متناسب با این نصوص در حوزه متن پژوهی است. اندیشمندان دینی با تأکید بر این مسئله که فهم ایات قرآنی و احادیث اهل بیت (ع)، نیازمند منطق خاص خود بوده و از قواعد مشخصی تبعیت می کند، با پرداختن به موضوعاتی مانند: روش فهم متن، هرمنوتیک، تفسیر پژوهی و فقه الحدیث تلاش کرده اند از این فرایند یاد کنند، ولیکن به نطر می رسد تا زمانی که روش های تحقیق مناسب برای مواجهه علمی با این متون تبیین نشود، امکان دریافت خوانش صحیح از آنها و کشف قواعد علمی امکان پذیر نخواهد بود. در این مقاله تلاش شده به منظور ارائه فرایند فهم صحیح م جامع نصوص دینی و زمینه سازی برای نظریه پردازی علمی از داده های استخراج شده، الگوی سه گانه روش تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان را تبیین کرده و کاربست آنها را در قالب مثال هایی از نصوص دینی ترسیم نمائیم. مثال های بیان شده، مستخرج از آثار پژوهشی مؤلف با استفاده از روش های مذکور می باشد.

روش شناسی، روش تحقیق، تحلیل متن، تحلیل محتوا، تحلیل گفتمان، نظریه پردازی