ماهرخ شربتخواری
زهراسادات شبر
سراله کالشی
افشین سلطانی
بابک ناخدا

انتقال مجدد قندهای محلول ساقه گندم به‌ویژه فروکتان در شرایط تنش اهمیت زیادی در پر نمودن دانه و تولید عملکرد دارد. به‌منظور مطالعه اثر شوری بر بیان ژن‌های کلیدی دخیل در این سازوکار، ارقام متحمل بم و حساس قدس از نظر بیان ژن‌های 1-sst و 6-sft دخیل در بیوسنتز فروکتان، ژن‌های 1-feh و ivr به‌ترتیب دخیل در تجزیه فروکتان و ساکارز و ژن sut1 دخیل در انتقال ساکارز به‌روش Real-Time PCR بررسی شدند. آزمایش در گلخانه بر پایه طرح کاملاً تصادفی به‌روش فاکتوریل، در سه تکرار و اعمال شوری از شروع گلدهی با آب آبیاری با هدایت الکتریکی dSm-1 15 به‌همراه تیمار شاهد انجام شد. نمونه‌برداری ساقه برای اندازه‌گیری فروکتان در پنج نوبت به‌فاصله یک هفته طی پر شدن دانه، نمونه‌برداری برای اندازه‌گیری محتوای نسبی آب و پرولین از برگ و برای آزمایشات مولکولی از ساقه و بذر طی یک نوبت در 21 روز پس از گلدهی انجام شد. مقدار انتقال مجدد از تفاضل حداکثر و حداقل فروکتان محاسبه گردید. نتایج نشان داد اثر شوری بر محتوای نسبی آب و پرولین معنی‌دار بود. طی شوری القای انتقال مجدد و افزایش معنی‌دار بیان ژن‌های 1-sst، 1-feh و ivr ساقه و sut1 بذر در بم اتفاق افتاد. بیان ژن‌های 1-feh و ivr با انتقال مجدد فروکتان در شوری همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. بر‌اساس نتایج، رقم بم با توانایی بالاتر در تجزیه و انتقال فروکتان طی پر شدن دانه به‌کمک تنظیم بیان ژن‌های درگیر در این مسیر، در استفاده از ذخایر ساقه طی شوری موفق‌تر بوده و عملکرد بالاتری تولید کرد.

شوری انتهای فصل, انتقال مجدد فروکتان, بیان ژن