معصومه رجبی هشتجین
محمد حسین فتوکیان
مصطفی آقایی سریر زه
محسن محمدی

وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ­ها یک عامل خوب در جهت کاهش آسیب­پذیری ژنتیکی و تولید پایدار است. پروتئین­های آندوسپرم دانه در گندم شامل گلوتامین­ و پرولین هستند که در مجموع پرولین نامیده می­شوند. زیرواحدهای سنگین گلوتنین عامل عمده کشش پذیری گلوتنین هستند. نحوه توارث زیرواحدهای گلوتنین از قانون توارث مندلی با آلل­های چندگانه در هر مکان ژنی پیروی می­کند. شناسایی زیرواحدهای گلوتنین برای غربال ژرم پلاسم گندم با کیفیت بالا مفید است. به منظور بررسی تنوع آللی زیرواحد­های گلوتنین، 116 لاین گندم دوروم  متعلق به ایران و شش کشور ایتالیا، یوگسلاوی، پرتغال، افغانستان، بلغارستان و عراق مورد مطالعه قرار گرفتند. گلوتنین­های استخراج شده از بذر با روش SDS-PAGE الکتروفورز شدند و باندها امتیازدهی و شناسایی شدند. 16 ترکیب آللی شناسایی شد. در مکان ژنی GluA1 %8/68 لاین­ها فاقد آلل (نول) بودند. در %6/21 لاین­ها آلل 1 و در %5/12 لاین­ها  آلل*2 مشاهده شد. در مکان ژنی GluB1، هشت نوع آلل شناسایی شد. بیشترین فراوانی شامل آلل 20 بود که 42 تا از ژنوتیپ­ها دارای این آلل بودند. 20 تا از لاین­ها دارای آلل 18+17 بودند. آل­های 8+7، 8+6 و 7  به ترتیب در 21 ، 12 و 7  ژنوتیپ مشاهده شدند. هم­چنین آلل 22 و 9+7 هر کدام یک بار در لاین­ها مشاهده شدند. در یکی از لاین­های بومی کشور پرتغال در مکان ژنی GluB1 یک آلل منحصر به فرد مشاهده شد که با مدل امتیازدهی مرسوم مطابقت نداشت. تجزیه کلاستر لاین­ها را به 9 گروه تقسیم کرد. تنوع ژنتیکی مکان ژنیGluA1  برابر 42/0 و در مکان ژنی Glu-B1 برابر با 81/0 شد. هم­چنین تنوع ژنتیکی متوسط مکان­های ژنی 05/0 برآورد شد. میانگین امتیاز ژنومی HMW-GS بین 6-2 بود.

تنوع ژنتیکی، گلوتنین، دوروم، SDS-PAGE, HMW-GS