مینا شایان جزی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسیعلوم خاک دانشگاه صنعتی شاهرود
هادی قربانی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود
محمد فیضی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات آب و خاک مرکز تحقیقات کشاورزی استان اصفهان

در نواحی خشک و نیمه خشک، احیاء و استفاده مجدد از فاضلاب، یک عنصر مهم در برنامه ریزی منابع آب است.وجود عناصر سنگین در پساب مورد استفاده در آبیاری محصصولات کشاورزی، باعث افزایش تجمع این فلزات در خاک و متعاقب آن در گیاهان میشود. به منظور مطالعه تأثیر پساب بر تجمع عناصرغذایی و فلزات سنگین در گندم، یونجه ذرت علوفهای و گرمک، آزمایشی در سال زراعی88-87در مجاورت تصفیهخانه فاضلاب شمال اصفهان انجام شد. در این آزمایش محصولات پنج مزرعه که با پساب آبیاری میشد با محصولات چهار مزرعه تحت آبیاری با آب چاه مقایسه شد. در زمان برداشت، نمونههای گیاهی جهت اندازهگیری غلظت عناصر غذایی و فلزات سنگین جمعآوری شد. نتایج نشان داد که آبیاری گندم و یونجه با پساب، موجب افزایش معنیدار عناصر غذایی و عناصر سنگین مورد آزمایش درمقایسه با آبیاری با آب چاه نشد. آبیاری با پساب در ذرت باعث افزایش معنیدار نیتروژن و در گرمک، باعث افزایش معنیدار آهن و منگنز در مقایسه با آب چاه شد. آبیاری با پساب باعث افزایش تجمع کادمیوم تا mg/kg1-0/4 وزن خشک در گرمک در مقابل عدم تجمع این عنصر در آبیاری با آبچاه شده است. به طور کلی نتایج نشان داد که درشرایط مشابه این مطالعه، بدون اینکه غلظت بالائی از عناصر غذایی و عناصر سنگین مورد آزمایش در گیاه تجمع یابد،میتوان اقدام به آبیاری محصولات زراعی با پساب نمود

پساب، آبیاری، عناصرغذایی، فلزات سنگین، محصولات کشاورزی