محسن میرزایی - گروه فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

در بررسی دست‌نویس‌های متون تورفانی مانوی، به واسطۀ عوامل متعدد، همواره نمی‌توان برای تشخیص معنی کلمات شواهد مکرر و یا محکمی یافت. در این‌گونه موارد، پژوهشگر به‌ناچار برای درک کلام باید معنی و نقش واژه‌های تک‌آمد را بر اساس تحلیل جملات و بافت کلی کلام حدس بزند. گاه برخی از این موارد تا حدی بر اساس شواهد موجود در دیگر زبان‌ها و یا آثارِ مرتبط، قابل تشخیص است؛ در غیر این صورت، تنها راه ممکن، تکیه بر محور همنشینی کلام خواهد بود. علاوه بر این، گاه کلماتی که مشخصاً «تک‌آمد» به شمار نمی‌آیند همان خصوصیات تک‌آمد را دارند. برای نمونه، معنی و حتی نقش نحوی واژۀ pdm’d(g)، علی‌رغم وجود چند شاهد در پارتی و یک شاهد در فارسی میانۀ مانوی، به دلایلی که در این مقاله بدان اشاره شده، همچنان مبهم مانده و این کلمه به ‌نوعی در حکم واژۀ تک‌آمد است. مقالۀ حاضر سعی دارد ابهام نحوی و معنایی این کلمه را با تحلیل نقش اجزای متن و تأمل در بافت کلی کلام مرتفع سازد و بر همین اساس، معانی‌ای نظیر نشانده، آراسته، مزین و مانند آن برای این کلمه پیشنهاد می‌گردد.

پهلوی اشکانی, متون مانوی, M538 (verso), تک‌آمد, pdm’dg