ابراهیم واشقانی فراهانی - استادیار دانشگاه پیام نور همدان
ناصر مقدم پور - کارشناس ارشد دانشگاه پیام نور همدان

رزم و بزم موضوعی مهم، ارزشمند، گسترده و پر تنوع در ادبیات و هنر ایران است. موضوع رزم در ادبیات پاسی با مفهوم بزم، پیوندی ناگسستی دارد و رزم آزمایان برجستۀ حماسه های ایرانی، بزم آرایانی بزرگ نیز بودند. رزم و بزم ایرانی، نخست برخاسته از مبانی اساطیری ذهنی ایرانیان است و سپس با مؤلفه های برگرفته از درگیری های مرزی نژاد ایرانی، جغرافیا، ویژگی کوچ نشینی و تغییرات مذهبی، شکل می یابد. رزم و پیوستۀ آن؛ یعنی بزم که ریشه در اساطیر دارد و از باورهای کهن منشأ گرفته است، در گذر زمان و همگام با دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و اعتقادی به شکل آثار حماسی و سپس به قالب تصوف و عرفان درآمده است. همگام با این تغییرات در حوزۀ ادبیات که رزم ها و بزم های زمینی و مملوس را معنوی و مجرد می سازد، هنر ایرانی نیز سیری به سوی انتزاع و تجرید را تجربه می کند. در این فرایند تغییر، شخصیت ها، نیروهای خیر و شر، فضا و نوع درگیری و کشمکش ها نیز براساس شرایط جدید، تحول یافته و در صورتی تازه ارائه شده اند. با این حال، الگوهای اولیه همچنان برقرار بوده است.

رزم، بزم، هنر، ایران، اساطیر، حماسه