علیرضا شوندی - کارشناس ارشد پژوهش هنر دانشگاه کاشان

مفاهیم مقدس، همواره در موقعیتی تاریخی از گذشته تا حال متجلی شده و در وضعیتی دیالکتیکی با تمور دنیوی قرار داشته اند. در گسترۀ اساطیری از صورت بندی های آغازین امور مقدس، ماناهای غریب و جادویی تا مفاهیم یکتاپرستی را می توان دید. در این گذار، اعتقاد به خالقی اعظم و متعال که در آسمان، قرار دارد، از مهمترین مظاهر قداست است. پیگیری شکل های نخستین قداست آسمان موضوع مطالعات فراوانی بوده است که در کلیتشان به عنوان اشکال و صورالهی و در مرتبۀ ثانی با توجه به حصائل آسمانشان بررسی شده اند. در این میان، پیگیری این گونه از قداست، در اساطیر اقوامی با ریشه های مشترک، نظیر هند و اروپاییان در مطالعه ای تطبیقی و با توجه به یافت های اسطوره شناسی از اساسی ترین منابع هند و اروپایی ضروری می نمود. به علت گستردگی حوزه اساطیری این اقوام، بررسی قداست آسمانی مهمترین و روشن ترین نمونه ها، در متن با استفاده از پژوهشی توسعه ای، روش تحقیق کتابخانه ای و گردآوری اطلاعات اسنادی تاریخی انجام پذیرفت. در این بین آنچه به عنوان هدف نهایی مورد توجه بود، تدوین یک قالب مشخص و واضح، برای فهم بهتر کنش آسمانی خدایان در گسترۀ اساطیر هند و اروپایی، با ارائه مصادیق و نمونه هایی از امور و واقعیات مقدس از جمله نمادها و رمزهای خدای اسمان، ایزدیان و الهگان، جانوران، مکان ها و اشیاء مقدس در این زمینه بود. این موارد و مصادیق هر یک در جغرافیای اساطیری خود معرفی شده و در پایان مقاله پس از بررسی و تحلیل نتایج بحث ذکر گردید. سه کنش و کارکرد اساسی از خدایان آسمان بر می آید: ۱- فرمانروایی و شهریاری مقدس و ادار اسرار آمیز و قاعده مند جهان، ۲- عملکرد نیروی جسمانی و قرت که منحصراً رزم آوری و جنگ آوری نیست، ۳- برکت بخشی و باروری با تأثیرات گوناگون از قبیل خرمی، آبادانی، تندرستی، طول عمر، آسایش و کامرانی. باید ذکر کرد که هرچند تردیدی نیست که در پی بررسی و طبقه بندی اساطیر هند و اروپایی، می توان به ساخت آغازین این اساطیر بسیار نزدیک شد؛ اما شاید هرگز نتوان به یک بازسازی جامع و بدون نقص رسید.

آسمان مقدس، هند و اروپاییان، خدای آسمان، کنش ها