غلامعلی مقدم - استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه علوم اسلامی رضو ی مشهد

تبیین نحوه ادراک در مرتبه حس خیال و عقل، از مهمترین و دشوارترین مباحث معرف تشناسی در مکاتب فلسفی است.مُثل افلاطون، تجرید ارسطو، مواجهه ابن سینا ، انشاء و مشاهده ملاصدرا، عنوان کلی سبزواری و ... نمونه هایی از تلاش برایتبیین نحوه ادراک در نفس انسانی بوده اند. در دوره اخیر، علامه طباطبایی دیدگاهی نو در ادراک ارائه کرد که بر مبانیخاص نهاده و با آثار خاص همراه است. به نظر علامه حصول ادراک، مسبوق به شهود حقایق مثالی و عقلی به علم حضوریاست که از جهت ارتباط با مقدمات و به مدد اعتبار اضطراری ماهیت، حصولی انگاشته شده است. در این مقاله به روشتحلیلی توصیفی، دیدگاه آن حکیم الهی را تقریر، برخی مبانی و آثار این نگاه را تبیین و نشان دادهایم که عل یرغم اشکالاتمطرح شده، علامه در این نگاه رها از قالب فکری ماهوی که بر تفکر پیشینیان سیطره دارد، ادراک و معرفت را به ساحتوجود وارد کرده، مسئله علم را نه با کمک ماهیت که در مواجهه حضوری با وجود، تبیین فلسفی نموده و از این رهگذربه نوعی نگاه عرفانی در وجودشناسی و معرفت شناسی تقارب جسته است.

علامه طباطبایی، ادراک حسی و خیالی، عالم مثال، شهود مثالی، شهود عقلی