پونه اکبری روح بخش - گروه مهندسی کامپیوتر، موسسه غیرانتفاعی مقدس اردبیلی، اردبیل، ایران.
بابک نوری مقدم - گروه مهندسی کامپیوتر، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
شیوا رزاق زاده - گروه مهندسی کامپیوتر ،واحد اردبیل،دانشگاه آزاد اسلامی،اردبیل ،ایران

از اساسی ترین چالش ها و مهم ترین محدودیت های شبکه های حسگر محدودیت منابع انرژی(باتری) است که طول عمر شبکه را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد؛ زیرا منبع تغذیه گره ها محدود می باشد و در عمل معمولا امکان تعویض یا شارژ مجدد غیرممکن می باشد لذا باید از انرژی موجود به بهترین نحو استفاده گردد. روش ها و تکنیک های زیادی برای حل این چالش معرفی شده است که از مهم ترین این روش ها میتوان از تکنیک خوشه بندی جهت بهره وری انرژی در این شبکه ها نام برد. بنابراین در شبکه های حسگر بی سیم، فرآیند خوشه بندی، موضوع مهمی بوده و تحقیقات اصلی به این سمت می رود که چگونه مصرف انرژی را در طول فرایند اجرای شبکه به حداقل رساند. در این مقاله یک رویکرد بهینه سازی جدید با استفاده از الگوریتم ژنتیک چند هدفه و الگوریتم فاخته برای خوشه بندی شبکه های حسگر بی سیم پیشنهاد است. که هدف از پروتکل ارایه شده، بهبود مصرف انرژی و افزایش طول عمر شبکه حسگر بی سیم است. نتایج شبیه سازی نشان دهنده عملکرد بالای روش ارایه شده نسبت به پروتکل های خوشه بندی SEP و LEACH-C ،LEACH است و روش پیشنهادی توانسته با کاهش مصرف انرژی، توان عملیاتی و تعداد بسته های ارسالی به ایستگاه پایه را افزایش دهد

بکه حسگر بی سیم، بهینه سازی خوشه بندی، الگوریتم ژنتیک چند هدفه، الگوریتم فاخته