جمال قوی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد حسن کریم پور - دانشگاه فردوسی مشهد
سید احمد مظاهری - دانشگاه فردوسی مشهد
مجید قادری - دانشگاه تربیت مدرس
بهنام رحیمی - دانشگاه فردوسی مشهد

منطقه تاریک ­دره به‌دلیل بررسی اکتشافی طلا-تنگستن در شمال‌شرق ایران و ناحیه تربت‌جام شناخته‌شده است. این منطقه در زون ساختمانی کپه‌داغ قرار دارد. سنگ‌های نفوذی با ترکیب حدواسط و طیف سنگ ­شناسی گابرو–دیوریت تا کوارتز مونزونیت در منطقه رخنمون‌‌داشته‌ و در این میان، دیوریت­ ها ترکیب غالب هستند. اغلب توده­ های نفوذی یادشده ماهیت متاآلومین، کالک‌آلکالن با غنی‌شدگی پتاسیم نشان می­ دهند و پذیرفتاری مغناطیسی این توده‌ها بسیار پایین (< 3×10-3 SI) است. روند تغییرات عناصر اصلی و کمیاب در توده­ های نفوذی منطقه تاریک‌ دره، نشان‌دهنده یک ارتباط زایشی و بیانگر مراحلی از تبلور تفریقی کانی­ های سازنده این سنگ‌ها از ماگمایی مشترک است. الگوی پراکندگی REE تمامی نمونه­ ها تمایل به غنی­ شدگی در بخش LREE دارد. در مجموع جدایش محسوسی از LREE به سمت HREE و با شیب نزولی مشاهده می ­شود و تمامی نمونه­ ها با تهی­ شدگی جزئی در Eu همراه هستند. ویژگی‌های ژئوشیمیایی و نسبت پایین N(La/Yb) تمامی سنگ‌های منطقه (بین 6/6 تا 9/12)، دخیل‌بودن ماگمایی با منشأ جبه ­ای و خارج از حوزه پایداری گارنت و یا پوسته زیرین را برای تولید آنها محتمل می‌کند. جایگاه زمین‌ساختی سنگ‌های منطقه شباهت‌هایی با محیط کمان­ های آتشفشانی داشته و همچنین ویژگی محیط‌های درون صفحه‌ای را نشان می­ دهند. سن‌سنجی‌های U-Pb بر روی دانه‌های زیرکن نشان‌داده است که قدیمی‌ترین سنگ‌های نفوذی با ترکیب گابرویی در محدوده زمانی 9/0±5/215 میلیون (تریاس بالایی-اشکوب نورین) جای‌گیری شده‌اند. همچنین بر این اساس، سن سنگ‌های میزبان این توده­ ها که تاکنون به نورین منتسب‌شده بود نیز قدیمی­ تر از تریاس پیشین پیشنهاد می­ شود.

سن‌سنجی ایزوتوپی, گابرو, دیوریت, تریاس فوقانی, تاریک‌دره, شمال‌شرق ایران