مژده داودی فرد - صنعتی شاهرود
گیتی فرقانی تهرانی - صنعتی شاهرود
هادی قربانی - صنعتی شاهرود
حبیب الله قاسمی - دانشگاه صنعتی شاهرود

در این پژوهش، غلظت، تحرک و دسترس‌پذیری عناصر بالقوه سمی در باطله‌های فراوری و همچنین منشأ آنها در خاک‌های اطراف معدن سرب‌- روی ایرانکوه ارزیابی‌شده است. نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان می‌دهد که تفاوت آماری شاخصی بین غلظت عناصر در خاک­های معدنی و کشاورزی وجود دارد. آنالیز خوشه‌ای نیز نشان‌دهنده تأثیر معدن‌کاری بر افزایش غلظت PTEs در خاک است. بر اساس نتایج تحلیل مؤلفه اصلی، عناصر دارای سه منشأ است: 1- عناصر پایدار زمین‌زاد؛ 2- عناصر انسان‌زادی که نشان‌دهنده ژئوشیمیایی کانه‌زایی سرب و روی هستند و 3- محصولات هوازدگی واحدهای کربناتی. آنالیز عنصری باطله‌های فراوری، نشان­دهنده غنی‌شدگی شدید باطله‌ها نسبت به آرسنیک،‌ کادمیم، آنتیموان، روی و سرب است. نتایج آنالیز استخراج ترتیبی نشان می‌دهند که درصد نسبتاً بالایی از مس، منگنز، کادمیم و آرسنیک (به‌ترتیب 9/24، 3/20، 6/18 و 2/15 درصد) به شکل تبادل‌پذیر حضور دارد. بنابراین، فرسایش باطله‌های فراوری می‌تواند زیست‌دسترس‌پذیری این عناصر را در خاک کشاورزی و آب‌های زیرزمینی اطراف محدوده معدنی افزایش دهد.

عناصر بالقوه سمی, خاک, آلودگی, معدن ایرانکوه, اصفهان