مجید حیدری - شهید چمران اهواز
علیرضا زراسوندی - شهید چمران اهواز
محسن رضایی - شهید چمران اهواز
یوهان رایت - مونتان
عادل ساکی - شهید چمران اهواز

کانسار مس پورفیری چاه فیروزه از جمله کانسارهای مربوط به مراحل انتهایی فرورانش- برخورد در زون ماگمایی ارومیه- دختر و در ارتباط با واحدهای سنگی دیوریت/ گرانودیوریت تا کوارتزمونزونیت با سن میوسن پایانی در کمان ماگمایی سنوزوئیک کرمان است. هدف از این پژوهش بهره­‌گیری از شیمی بیوتیت­‌های ماگمایی برای بررسی شاخص­‌های فیزیکوشیمیایی ماگمای کانسار چاه فیروزه و مقایسه با پورفیری­‌های پیش از برخوردی (پورفیری ریگان) است. دماسنجی بیوتیت در پورفیری چاه فیروزه، کمینه و بیشینه 478 تا 632  درجه سانتی‌گراد و میانگین دمایی 3/565 درجه سانتی‌گراد را نشان می­ دهند. بر مبنای شیمی بیوتیت­‌های ماگمایی، شرایط فوگاسیته اکسیژن در ماگمای مادر چاه فیروزه در محدوده نیکل- نیکل اکسید قرار دارد که مطابق با شرایط فوگاسیته اکسیژن در کانسار ریگان است.log fH2O/fHF و log fH2O/fHCl, برای کانسار چاه فیروزه به‌ترتیب 69/4-84/4 و 09/4-28/4 با میانگین 14/5 و 14/4 است که بیانگر آب بالاتر سیالات اولیه نسبت به محتوای هالوژنی است. افزایش نسبی F در پورفیری چاه فیروزه نسبت به ریگان را می­‌توان ناشی از غنی‌شدگی این سامانه پورفیری از منیزیم دانست. نمودارهای XFe و XMg در مقابل XF/XOH و XCl/XOH در چاه فیروزه و ریگان نشان‌داد که با وجود افزایش اندک کلر در کانسار چاه فیروزه، هر دو پورفیری برخوردی و پیش از برخوردی، تحت شرایط فوگاسیته کلر تقریباً یکسان شکل گرفته ­اند. مقایسه نسبت­ fH2O/fHCl در مقابل fHF/fHCl و fH2O/fHF در چاه فیروزه و ریگان با سایر پورفیری­‌های جهان، نزدیکی این کانسارها با کانسار سرچشمه و مس Santa Rita  را نشان‌داد. همچنین fH2O/fHCl در مقابل IV(Cl) نشان‌دهنده شباهت فوگاسیته هالوژنی کانسار چاه فیروزه با مس پورفیری بینگهام است. مقادیر IV(F) و IV(Cl) و IV(F/Cl) تأیید می­ کنند که پورفیری چاه فیروزه به همراه ریگان در زمره توده ­های مس پورفیری کانه زا قرار می­‌گیرند. افزایش اندک کلر در نمونه­‌های چاه فیروزه نسبت به ریگان را شاید بتوان مستندی در رابطه با عدم کانه‌زایی قابل‌توجه در پورفیری پیش از برخوردی ریگان دانست.

بیوتیت, شاخص های فیزیکوشیمیایی, کانسار مس پورفیری چاه فیروزه, کمان ماگمایی سنوزوئیک کرمان