اکبر علیوردی نیا - استاد جامعه شناسی، دانشگاه مازندران
پریا انصاری - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه مازندران

کاهش جرم از مهم‌ترین مباحثی است که همواره مورد توجه سیاست‌گذاران بوده است. نظریه شرمساری بازپذیرکننده که بر بازپذیری مجرمان تأکید دارد، بر نقش روابط اجتماعی و فرهنگی در برانگیختن احساس شرم اشاره داشته است. این قابلیت را دارد که در کشوری نظیر ایران که به لحاظ ویژگی‌های فرهنگی جامعه‌ای کمابیش اجتماع‌گرا است، به کار رود. با وجود متناسب‌بودن این نظریه با جامعه ایران و لزوم بهره‌گیری از آن، دایره مطالعات داخلی در این زمینه بسیار محدود است. بنابراین مطالعه حاضر با روش‌ کتابخانه‏ای و اسنادی مطالعات بین‌المللی را بررسی کرده و به تدقیق مفاهیم و دلالت‌های آن پرداخته است. مقاله حاضر با طرح این مطلب که پیشگیری از جرائم و کنترل آن بر ویژگی‏های فرهنگی و کیفیت تعاملات وابسته است، در نظر دارد تا نظریه مذکور را مورد مداقه قرار دهد و کاربرد انواع مختلف دلالت‌های سیاستی آن‌ در پیشگیری از رفتار انحرافی دانشجویان را ضمن بررسی و ارائه نمونه‌های عملی موفق اجرای آن در جهان به تصویر کشد. همچنین بر آن است تا با نمایش کارایی دلالت‏های سیاستی نظریه مذکور بر ایجاد سنگ بنایی جهت جایگزینی آن با اقدامات نظام کیفری تأکید کند. بر اساس یافته‌ها عدالت ترمیمی جایگزین معتبری برای بازدارندگی سنتی شناخته شده است. این راهکار با تمرکز بر پذیرش و ترمیم آسیب از سوی مجرم، راه بازگشت مجدد به جرم را مسدود و با ادغام مجدد مجرم در جامعه بزرگ‌تر نرخ جرم را کاهش می‌دهد.

شرمساری, بازپذیرکنندگی, عدالت ترمیمی, رویکرد اجتماع‏محور, پیشگیری