جواد معتمدی - بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.
مهدی داورپناه - کارشناس ارشد مرتعداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اردبیل، اردبیل.
اسد صادقپور - کارشناس ارشد مرتعداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اردبیل، اردبیل.

  اندازه‌‌گیری ویژگی‌‌های‌‌ گیاهی یکی از ملزومات اساسی محاسبۀ تنوع ‌‌عملکردی‌‌ گیاهی است؛ از‌این‌رو در پژوهش حاضر، ویژگی‌های‌‌گیاهی کاپاریس (Capparis spinosa L.) در مکان‌های معرف پراکنش آن در مراتع قشلاقی روح‌کندی، قره‌دره و قشلاق‌نر بیله‌سوار اندازه‌گیری شدند. نمونه‌برداری از پوشش ‌‌گیاهی به روش تصادفی سیستماتیک درون 30 پلات 2×2 مترمربعی که با فاصلۀ 30 متر از یکدیگر در امتداد سه ترانسکت 300 متری مستقر شدند، انجام شد. در هریک از مکان‌‌ها، ویژگی‌های‌‌گیاهی (صفت‌های ساختاری و زیست‌توده) 10 پایۀ C. spinosa سالم و قوی که به‌خوبی رشد کرده بودند، اندازه‌‌گیری شدند. قطر تاج و قطر یقۀ هر پایه، تعداد جست‌‌های هر پایه، ارتفاع هر جست، تعداد شاخه‌‌های‌‌ فرعی هر جست، طول هر شاخۀ ‌‌فرعی، تعداد میوۀ هر جست، سلامت میوه‌ها، طول و عرض میوه‌‌های هر جست (صفت‌های ‌‌ساختاری) و وزن میوه با دمگل، تعداد گل یا غنچۀ هر جست و وزن تر هر جست (صفت‌های زیست‌توده) مدنظر قرار گرفتند. نتایج مقایسۀ ویژگی‌‌ها نشان دادند مقادیر صفت‌های ‌‌ساختاری تعداد میوۀ هر جست و میانگین وزن هر میوه در مراتع با طبقۀ وضعیت متفاوت، یکسان نیست. اگرچه بین صفت‌های ‌‌ساختاری و زیست‌تودۀ C.spinosa در مکان‌‌های پراکنش تفاوت معنا‌‌دار وجود دارد، به ‌‌نظر می‌‌رسد صفت‌های ‌‌ساختاری و صفت‌های زیست‌توده با یکدیگر همبستگی دارند و توجه به یکی سبب تقویت عامل دیگر می‌‌شود؛ ازاین‌رو، اگر هدف مدیریت از مرتع‌کاری گونۀ C.spinosa، حفاظت ‌‌خاک و ترسیب ‌‌کربن باشد، ضرورت دارد این گیاه در مکان‌‌هایی توسعه داده شود که به افزایش صفت‌های ‌‌ساختاری آن منجر شود و اگر هدف مدیریت از مرتع‌کاری آن، بهره‌‌بردای گیاه دارویی باشد، ضرورت دارد در مکان‌‌هایی توسعه داده شود که صفت‌های زیست‌تودۀ آن افزایش یابند.

صفت‌های ‌‌ساختاری, صفت‌های زیست‌توده, محصولات ‌‌فرعی مراتع, تنوع ‌‌عملکردی ‌‌گیاهی