فریده برات زاده پوستچی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و مهندسی محیط زیست دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست- دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه طباطبائی یزدی - نویسنده مسئول؛ عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست- دانشگاه فردوسی مشهد
آوا حیدری - عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست- دانشگاه فردوسی مشهد
زهرا موسوی - عضو هیات علمی دانشکده دامپزشکی- دانشگاه فردوسی مشهد

متاسفانه صنعت دباغی یکی از مهم ترین آلاینده ها در سراسر جهان به دلیل ماهیت پیچیده ی فاضلابآن ها محسوب می شود. در طول فرایند تولید چرم، انواع مواد شیمیایی با حجم زیادی از آب برای تبدیلپوست خام به محصولات چرمی تولید می شود که سبب ایجاد فاضلاب هایی با دوام بالا که منبع آلودگیمحیط زیست هستند نیز می شود. از آنجا که سالانه مقدار زیادی از پساب های شهرک صنعتی چرمشهرقزقان مشهد به بستر آبی فصلی کشف رود تخلیه می شود مشکلات زیست محیطی در آن بروز پیدا کرده وآبیاری گیاهان با فاضاب شهرک صنعتی چرمشهر و انباشت آن در بافت های گیاهی و مصرف علوفه آلودهتوسط دام فلزات سنگین را وارد چرخه غذایی می کند و عاوه بر تأثیر بر روی دام، سبب تاثیراتی بر جوندگانمنطقه و به سبب آن روی پرندگان شکاری که از جونده تغذیه می کنند و در نهایت واردچرخه ی غذایی شدهو به مرور تأثیرات آن در انسان هم ظاهر می شود. تجزیه و تحلیل شیمیایی خاک، هوا و آب اطلاعاتی در موردغلظت ترکیبات خاص در محیط ارائه می دهد. با این وجود، این تجزیه و تحلیل ها به تنهایی برای ارزیابیدسترس پذیری و میزان سمیت و آسیب های بالقوه آلاینده های فلزی به حیات وحش و انسان ها مناسبنیستند. بنابراین مطالعه ی انباشت فلزات سنگین در بافت حیواناتی که در محیط های آلوده زندگی می کنندبه عنوان نشانگرهای زیستی (Bioindicator) مناسب می باشد. جوندگان نسبت به آلودگی های محیط زیستیبه خصوص آلودگی فلزات سنگین بسیار حساس اند و می توانند به عنوان شاخص زیستی در مناطق آلودهمورد بررسی قرار گیرند. در این مطالعه اثرات کروم ناشی از صنعت چرم بر محیط زیست و همچنین اثراتآن در بافت های کبد، کلیه، ریه و بیضه ی جونده ی جرد لیبی ناشی از صنعت چرمشهر قزقان مشهد بررسیگردید. جونده ی جرد لیبی با توجه به وابستگی زیستگاهی و تغذیه ای زیاد به زیستگاهش، جهت پایشبسیار مفید بوده و می تواند به عنوان پایش های سطح آلودگی در مطالعات آتی مورد استفاده قرار گیرد.

کروم، صنعت چرم، جونده